Безнен ойдэ телефон бар

Продолжительность:
04:50
Формат:
mp3
Размер:
8.86 МБ
Качество:
256 kbit/sec

другие песни от: Габдельфат Сафин

Лейля Бадертдинова (Ракипова)

добавлена 29 января 2017 в 10:03

Стихи Гузель Кадировны
Тугыз мең хезмәт хакына
Ай буена эшләдем.
Яллар да иттермәделәр
Телләремне тешнәдем.
« Хезмәт хакы бәләки» — дип
Хуҗа яныны кердем
Шатланып каршы алмавын
Йөзенә карап белдем.
«Мондый югары эш хакы
Бер кайда да юк әле,
Түзәргә кирәк беразга
Казна бушаган мәле.
Ошамаса өеңә кайт
Мин сине көчләп тотмыйм,
Бүгеннән син ирекле кош
Чын күңелемнән котлыйм.»
Чыктым. Тотындым бүлергә
Югары булган эш хакын:
Мең ярым газга түлимен
500 сорады хатын.
Уфада укыган балама
Юлга

Айгуль Мм

добавлена 16 января в 20:11

добавлена 5 января в 20:59

Айгуль Мм

добавлена 28 декабря 2021 в 15:18

ЗУЛЬФИЯ ВЕДУЩАЯ - ТАМАДА

добавлена 22 ноября 2021 в 11:46

Фенар Адуллин

добавлена 20 ноября 2021 в 07:39

Фенар Адуллин

добавлена 12 июля 2021 в 17:07

Бала-чагалар белән пикникта.

Фенар Адуллин

добавлена 2 июля 2021 в 12:03

Буген 2 июль көнне бик матур итеп зиратны чистарту өмәсе ясадык. Барлыгы 19 кеше килде. Читтә яшәгән авылдашларыбыз- Буздәктән Нуркаев Фәнзиль,Туймазыдан Шафиков Заһитнын өмәгә кайтулары, авылыбызнын аксакалы- 83 яшьлек  Шарипов Ринат агайнын катнашуы өмәне тагын да ямьләндереп жибэрде.Зиратның территориясе һэм тирә ягы куркәмләнеп калды Киләсе өмәләрдә патриотик клуб агъзалары да катнашсалар өмәләр тагы да куңллерәк булыр иде. Әулия каберен тәртипкә салу өчен материал эзерләнде. Авыл фермер

Фенар Адуллин

добавлена 1 июля 2021 в 13:03

Кадерле авылдашлар! Иртәгә 2 июль-җомга көнне авыл зиратын тазарту һэм Әулия каберен киртәләп алу буенча өмә оештырыла. Авыл өчен янып-көйгэн һэм үзен азрак хөрмәт иткән авылдашлар актив катнашсыннар иде.
Жыелу урыны _зират өе янында.
Жыелу вакыты_ 9.30

Радик Гумеров

добавлена 19 июня 2021 в 09:59

Фенар Адуллин

добавлена 29 мая 2021 в 09:43

Яңа урам егетлэре Фидрат Мусавировичны 60 яше белэн котлыйлар

Минең һүҙлектәрем бик күп. Мин уларҙы күпселек ваҡытта өйгә эш эшләгәндә ҡулланам. Иң йыш ҡулланылған һүҙлектәр: урыҫса- башҡортса, синонимдар, антонимдар, фразеологик һүҙлектәре.

Заголовок проигрывателя
Подзаголовок проигрывателя

Татар сәнгатендә шундый атаклы шәхесләр бар ки, сөйләшеп утырган чакларда исем яки фамилиясен әйтүгә үк һәр милләттәшебезнең күкрәге киңәеп куйгандай була: ягъни «әнә безнең кемнәребез бар!» Сәйдәш, Җиһанов, Ваһапов, Илһам, Әлфия, Рәхимкулов… Кайсы һөнәр ияләре икәнлекләрен дә, дәүләт алдында ниндирәк югары дәрәҗәләргә ирешүләрен һәм нинди премияләргә лаек булуларын да әйтеп…

Әлеге исемлекне тагын бераз дәвам итеп, якынрак чор шәхесләрен барлый башласак һәм әңгәмә вакытында: «Рамил Курамшин…» — дип тә өстәп куйсак, милли сәнгатебез белән кызыксынып яшәүче бер кеше дә: «Анысы кем?» — дип сорамаячак. Чөнки татарның зур сәнгатендә үзенчәлекле таланты белән алтмышынчы еллар ахырында ук таныла башлаган һәм инде ике-өч буынның сөекле музыкантына әверелгән Рамил уйнаган көйләрне тыңлап сокланмаган, матур мәгънәдә сихерләнмәгән яки тетрәнмәгән татарны табу кыендыр хәзер…
Әле шунысын да әйтергә кирәк: Р.Курамшин, бөек Тукай әйтмешли, коеп куйган баянчы гына түгел, бәлки җырчы, байтак кына инструменталь әсәрләр һәм җырлар авторы, шулай ук күренекле артистлар турындагы истәлекләр, музыкаль сәнгатебезгә багышланган үткен телле публицистик мәкаләләр авторы да. Башта без аның белән ике иҗат кешесе һәм күршеләр (урам аркылы гына яшәдек) буларак дуслаштык. Сүзләребез әдәбият һәм сәнгать хәлләре турында бара иде. Хәтта Татарстан телевидениесе экранына бергә чыккан чаклар да булды. Ул минем иҗатка багышланган күләмле тапшыруларны баянда уйнавы һәм җырлавы белән матурлый, тулыландыра иде. Ә менә узган гасырның туксанынчы еллар башында Татарстанның мөстәкыйльлеге өчен барган көрәштә Рамилнең үз халкы өчен утка да, суга да керергә әзер булган милләтпәрвәр егет икәнен дә күреп сокланырга туры килде. Бу хәлләр безнең җаннарны тагын да якынайтты. Әле шул елларның кызыклы бер хатирәсе дә һаман истә…
Татарстанның мөстәкыйльлеге игълан ителгән көннәрдә миңа, кунак булып, Магнитогорск шәһәренең милли хәрәкәт җитәкчеләре килгән иде. Табын әзерләп, өстәл тирәли утыруыбыз булды, ишек кыңгыравы тавыш бирде. Ачсам — күршем Рамил! Ул да өстәл янына урнашкач, әлеге шәһәрнең милли лидеры Әдһәм абый, ак сакалын сыйпап, сорап куйды:
— Хуш, кем була бу иптәш? Таныштыр инде…
— Ашыкмагыз, билгеле булыр! — дидем мин, сюрприз сыманрак нәрсә ниятләп. Ашыйсылар ашалгач, эчәселәр эчелгәч, залга чыктык. Исемен әйтми генә, Рамилгә:
— Минем хромкада берәр көй уйнап җибәр әле минем кунакларга, — дидем.
— Юк, андый уенчык гармунда уйнап, сәнгатьне фәкыйрьлисем килми. Лутчы кунакларың хакына берәр җыр җырлыйм…
Залның уртасына басты да «Иске кара урман»ны башлап җибәрде. Үзем тыңлыйм, үзем кунакларымны күзәтәм: барысы да башлары иелгән таш сыннарга охшап калды. Тын алудан һәм әз генә селкенүдән дә тыелып утыралар сыман. Әле җыр беткәч тә, шактый вакыт, һушларына килә алмыйча, иелгән хәлдә утырдылар. Аннан соң гына, ниндидер сихердән айныгандай, кыяр-кыймас сүз башладылар:
— Фәнзаман, ниһаять, бу егет белән таныштырырсың бәлки?
— Рамил Курамшин үзе була бу! — дидем, үзем ясаган табышмагымның барып чыкканыннан кызык табып.
Гаҗәпләнгән кунаклар, Рамил киткәч, болайрак куаныштылар:
— Бөтен Магнитогорск алдында горурланып сөйләрлек вакыйга булды бу! Тик менә безнең хөрмәткә бу кадәр мәшһүр затның җырлаганына ышанырлармы икән?
Мин Рамил Курамшин кебек шәхесләр турында язганда кайчак төртелеп калам: «Менә бу җырларның ни дәрәҗәдә матур һәм күңелгә ятышлы булуын каләмем белән тасвирлый, газета бите аша аларның көйләрен ишеттерә аламмы мин?» Юк, хәлдән килми андый нәрсә, һәм ул сәләт бер генә каләм иясенә дә бирелмәгән. Чөнки музыкага бәяне музыкага салынган мәдхия белән генә биреп буладыр. Хисләремне генә аңлата алам…
Мәсәлән, Рамил үзенең кайбер көйләрен яки халкыбызның «Тәфтиләү», «Уел», «Гөлҗамал»ларын уйнаганда, мин татар халкының бөтен тарихын күз алдымнан үткәргәндәй булам, ерак бабамнарның кайгысын, шатлыгын, өмет һәм моңнарын тоям. Тагын шуны өстим: инде күп еллар элек Рамилнең сәләтен һәм кемлеген бәялисем килеп, кыска гына бер кәлимә табарга тырыштым һәм мондый нәтиҗә ясадым: «Рамил Курамшин — бер баяны белән оркестрны алыштырырлык музыкант!» Һәм 1993 елда бу кәлимәм Тинчурин театры залында Рамилнең иҗат эшчәнлегенә 25 ел тулуга багышланган кичәдә дә яңгырады.
Рамил Курамшин турында сөйләгәндә еш кына «беренче» сүзен дә кулланырга туры килә. Менә шул «беренче»ләрнең берничәсен генә искә алып үтик. 1975 елда ул татар музыкасы тарихында беренче булып «Баян һәм оркестр өчен концертино» дигән күләмле әсәр иҗат итә. Баян партиясен үзе башкарып, аны радио һәм телевидение фондына яздыра. Сиксәненче еллар уртасында бу әсәр СССР телевидениесенең 1 нче, 2 нче программаларында күрсәтелә. Бөтенсоюз телевидениесендә татар баянчысының чыгышы — бу да беренче мәртәбә була. «Концертино»ның музыкантлар тарафыннан җылы кабул ителүе Рамилне тагын да зуррак әсәр — «Баян һәм оркестр өчен концерт» язарга илһамландыра. Менә шушы ике әсәре татар музыкасы дөньясында ни дәрәҗәдә әһәмиятле икәнен гади укучы да күзаллый алсын өчен гадирәк чагыштыру кирәктер: әдәбият яссылыгына куеп бәя бирсәк, аларның беренчесе — повестька, икенчесе романга тиңләшерлек хезмәт.
1980 елдан Казан телевидениесендә Рамил беренче булып үзенең аерым (сольный) концерты белән чыгыш ясый. Шуннан соң, аның җиңел кулы белән, башка баянчыларга да юл ачыла.
Рамилнең баян өчен язылган оригиналь әсәрләрен һәм халкыбыз көйләренә югары профессиональ дәрәҗәдә язылган эшкәртмәләрен татар баянчылары гына түгел, ә бүтән милләт музыкантлары да яратып башкара. Бу урында халыкара конкурслар лауреаты, Санкт-Петербург консерваториясе профессоры, баянчы Олег Шаров, Россиянең атказанган артистлары Анатолий Кочергин, Михаил Репка, Виктор Михенчев составындагы Орёл шәһәренең баянчылар триосы, Мәскәү шәһәренең Виктор Гридин җитәкчелегендәге «Россия» ансамбле исемнәрен атап үтәргә була.
Сәнгатьтә кешеләр күп. Безнең милләттә дә зур гаскәр хәрбиләре санынча. Ләкин армиянең җиңүен талантлы гаскәрбашлар хәл иткән сыман, асыл сәнгать язмышын да туганчы ук кабилиятле итеп яратылган, шул кабилиятне өзми-куймый үстергән, шул хезмәте өчен «Татарстанның халык артисты» дигән зур мәртәбәгә ирешкән Рамил Курамшин кебек шәхесләр хәл итә. Менә шуңа күрә дә мәшһүр сәнгать иясенең юбилее да дөньядагы бөтен татарларның: «Әнә безнең кемебез бар!» — дип әйтерлек рухи бәйрәме булып кабул ителер сыман.


Суфия Мостафина


5 июля 2018 в 23:49 через ВКонтакте

, отредактирован 27 ноября 2018 в 0:55

Комментарий

Төньяк Поляр түгәрәк аръягындагы шәһәрдә. “Кайвакыт башка җирләрдә бер генә көн уздыру да өйдә ун ел яшәгәннән купкә отышлырак”. Анатоль Франц. Без ирем белән ерак төньякка юл алдык. Мәскәүнең Домодедово аэропортыннан күтәрелеп, дүрт сәгатьтән артык очканнан соң, самолётыбыз иксез – чиксез себер киңлекләре уртасында сирәк агачлы тайга белән тундра кушылган җирдә җәйрап яткан Норильск шәһәренең Алыкель аэропортына йомшак кына төшеп утырды.Еракта, таулар итәгендә ап-ак карга күмелеп, зәңгәрсу тома

– показать

н эчендә озын торбаларыннан чыккан төтеннәре еракларга сузылган шәһәр күренде. Мәскәүдә инде кар эреп беткән, яшеллек күренә башлаган,җылы көннәр тора иде. Ә монда кыш уртасы диярсең.Юл кырыйларындагы кар биек стена булып безне озатып бара. Әйтерсең, без лабиринт эченнән барабыз. Зур автобуслар да, машиналар да бу кар эчендә кечерәеп калган кебек күренәләр. Юл чистартучы зур “Вольво” тракторлары карны өскә аттырып бу стенаны тагын да биегәйтәләр. Унҗиденче гасыр урталарында Англия, Голландия кебек Европа илләре Һиндстанга һ.б.җылы як дәүләтләренә сату – алу эшләре белән йөрер өчен Төньяк Боз океаны аша су юлы ачу бу илләр арасын якынайтачагын аңлыйлар.Ә безнең илебез өчен Себер чикләренең бөтенлеген саклап калу мөһим була. Шул максаттан чыгып, себер җирләрен үзләштерү өчен мәңгелек туң җирләргә экспедицияләр җибәреп файдалы казылмалар эзләү башлана.Себер киңлекләрен ныклап өйрәнү егерменче гасырның башларына туры килә. Геологлар төрле экспедицияләргә килеп мәңгелек туң җирләрдә файдалы казылмаларның бай ятмаларын табалар.Этләр җигелгән чаналарда,кулга ияләштерелгән боланнарда хәрәкәт итәләр алар. Ә шәһәргә нигез салучыларның берсе Түбән Новгород шәһәрендә туып үскән Николай Урванцев була.Ул тугыз тапкыр Таймыр ярымутравына экспедицияләргә килә. Аның җитәкчелегендәге геологлар сазлыклар, юлсыз тундра буйлап меңәрләгән чакрым юл утәләр. Якут халык әкиятендә әйтелгәнчә: “Аллаһы Тәгалә себер өстеннән очып барганда куллары туңган һәм ул кулындагы барлык байлыгын себер киңлекләрендә чәчеп калдырган”. Мәңгелек туң җирдә составында ташкүмер,бакыр, никель,тимер,палладий,кобальт, көмеш һ.б. булган бай ятмалар табыла. Хәзерге вакытта Норильск шәһәрендәге музей ишек алдында Н.Н Урванцев салган беренче агач йорт саклана.Соңыннан Н.Урванцев Ленинград шәһәрендәге Арктиканы өйрәнү институты профессоры була. РСФСРның атказанган фән эшлеклесе, күпсанлы медальләр, Ленин ордены кавалеры күп еллар Ленинградта яшәсә дә, бакыйлыкка күчкәннән соң үзенең һәм хатынының җәсәден яндырып, көлен Норильск шәһәрендә күмәргә васыять әйтеп калдыра. Норильск шәһәре музеенда йөргәндә мине тагын бер тапкыр гаҗәпләндергәне – бу шәһәрдә политик тоткыннар өчен лагерь эшләгән. Һәм монда күп кенә танылган шәхесләр: язучы, галим Лев Гумилёв, актёр Георгий Жжёнов,геолог, профессор Владимир Котульский, Норильск шәһәренә нигез салучы геолог Н.Н Урванцев һ.б. күп кенә җәмәгать эшлеклеләре каторгада булганнар. Алар авыр табигать шартларында никель заводы, металлургия заводы, бакыр заводы салганнар, мәңгелек туң җирне казып йортлар салганнар.Лагерьда яшәү шартлары бик начар була: поляр салкыннарда җылы киемнәр җитешми, ашауны да ачтан үлмәслек кенә итеп ашаталар.Төрле чирләрдән, салкыннардан сәламәтлекләре какшаган тоткыннар авыр эшләрдә эшләргә мәҗбүр булалар. Хәзерге көндә тоткыннар салган Иске шәһәрдә торак йортлар юк,промышленность үзәкләре генә эшли. Ә “Зур Норильск” дип аталган шәһәрдә тугызар катлы йортлар тезелеп киткән.Шәһәрдәге Һәрбер йорт свайлар өстендә утыра һәм шуңа күрә беренче катта урнашкан фатирлар икенче кат биеклегендә күренә. Ә йортларның асты буш. Норильск тирәсендә шулай ук свайлар өстендә утыручы берничә шәһәрчек: Талнах, Оганер, Кайеркан бар. Алар бер-берсеннән берничә дистә чакрым ераклыкта урнашканнар. Бу шәһәрләрдә дә йортлар тугызар катлы. Норильск шәһәре экологик яктан Россиянең иң пычрак шәһәрләреннән санала. Табигать байлыкларын эшкәртү нәтиҗәсендә завод-фабрикаларның торбаларыннан чыккан төтен составында кеше сәламәтлеге өчен күп кенә зарарлы матдәләр: авыр металл,сероводород, цинк, углекислый газ һ.б. һава составын пычрата. Көчле җил заводлар ягыннан искәндә шәһәрдә сулар һава калмый,андый көннәрдә һәм поляр салкыннар булганда “Актировка”(Актированный день) игълан итәләр, ягъни берничә сәгатькә, яки көне буена заводлар эштән туктап торалар,халыкка җылы өйләреннән чыкмаска киңәш ителә. Хәзерге вакытта шәһәргә терәлеп торган, һаваны нык пычратучы никель заводы эштән туктатылган, никель эшкәртү эшләрен хәзер шәһәрдән берничә дистә чакырым ераклыкта урнашкан “Надежда” металлургия заводы башкара. “Бездә елның тугыз ае кыш, ә калганнары яз, җәй, көз,”- дип сөйлиләр бу шәһәрдә яшәүчеләр уенын-чынын бергә кушып.Кыш көннәрендә берничә ай дәвамында поляр төннәр була, ягъни тәүлек буе кояш күренми, күренсә дә горизонт сызыгында бераз эленеп тора да тагын караңгы төшә. Ә җәй көннәрендә исә кояш баемый, горизонт сызыгына төшеп җитәр-җитмәс яңадан күтәрелә башлый.Көне-төне күктә кояш балкый. Төньяк Поляр түгәрәк аръягына урнашкан Норильск шәһәрендә дә безнең як шәһәрләрендәге кебек зур спорт заллары, аквапарк,күңел ачу объектлары, балалар бакчалары, мәктәпләр бар. Кибетләре дә бик бай: җаның ни тели- бар да бар.Ә халык иң күп ашый торган ризык – ул себер балыгы. Балыкны Төньяк Боз океаныннан да, Енисей елгасыннан да тотып алып кайтып,Норильск ит комбинатында эшкәртеп сатуга чыгаралар. Норильскиның үзендә эшләнгән болан итеннән деликатесларны без күчтәнәчкә үзебез белән дә алдык. Аларның ниндие генә юк- ысланганы, чипсы итеп ясалганы, казылыгы һ.б. Нинди генә мөселман кешесе мәчет белән кызыксынмас икән? Мин инде бу шәһәргә килгәнче үк монда мәчет барын белә идем, чөнки кызым гаиләсе мәчеткә барып оныгыбызга исем куштырганнар иде. Мәчет ишек алдына керүгә дивардагы элмә тактага күзем төште. “Нуркамал” мәчете 1998 елда Бикмеев Мидехәт Нуретдин улы тарафыннан әтисе Нуретдин һәм әнисе Гайникамал истәлегенә салынган. Бу мәчет Җир шарының иң төньягында салынган мәчет икән. Шунысы куандыра: Норильск- күпмилләтле шәһәр,монда мөселманнар да күп, ә мәчетне шушы шәһәрдә туып ускән татар егете салдырган. Мин эчкә үттем. Рәхмәтулла хәзрәт белән әңгәмәбез саф татар телендә барды. “Шәһәрдә татарлар күп яши, ләкин мәчеткә йөрүчеләр бик аз”, -диде ул. “Татар йоклаган, аны уятырга кирәк,”- диде әңгәмәдәшем һәм “Уян, татар!” шигырен яттан укып күрсәтте. Бәлки мәчеткә генә йөрмиләрдер, шәһәрдә уздырыла торган башка чараларда катнашалардыр дигән уй мине “Заполярье” дип аталган Халыклар дуслыгы йортына алып килде. Бик матур, өч катлы итеп салынган бинада урнашкан Халыклар йортының җитәкчесе әзербайҗан милләтеннән булып чыкты. -Татарлар актив түгел,-диде ул,-кайбер концертларда катнашалар, курайда бик матур уйныйлар. Халыклар йорты җитәкчесе Давудхан Виләш миңа үзенең Норильск шәһәрендә әзербайҗан телендә басылып чыккан шигырьләр китабын һәм шунда ук рус телендә нәшер ителүче “Наше наследие” журналын бүләк итте. Норильск шәһәре безне ап-ак карлары, завод торбаларыннан чыккан төтеннәре белән озатып калды. Ә Мәскәүгә кайтып җиткәндә самолёт иллюминаторыннан ямь-яшел басу-кырлар күренде. Суфия Мостафина. Кукмара районы Янсыбы авылы.

Речевой материал на татарском языке по автоматизации [щ].

1.         ащ — ащ — ущ — ыщ

        ящ — ёщ — ющ — ищ — ещ

        ща — щи — щу — ще — щё

2.         Щи, щётка, плащ, борщ.

3.         Сояк арка,

        Остендэ кыллар ята. (Щетка).

        (Унга-сулга тартам).

4.         «Щ» дусыбыз хас та щётка,

        Килэ безгэ ярдэмгэ:

        Була теш тэ, кием дэ,

        Итек тэ тазартырга.

5.         Щётка кием тазарта,

        Ул тазалык ярата.

6.         Безнен ойдэ бyген бэйрэм!

        Кунакка дэшэм сине.

        Авыз итэргэ энием

        Пешергэн тэмле щине.

Речевой материал на татарском языке по автоматизации [р], [р’].

I. Автоматизация [р] в звукосочетаниях с «тр» и др.

        тра — тро — тру — тры

        атр — отр — утр — ытр

        ятр — ётр — ютр — итр — етр

        Трап, трасса, матрац, матрос, тройка, метро, патрон, труд, трубка,  петрушка, ватрушка, трамвай, троллейбус, страус, штраф.

        Театр, литр, метр, квадрат, ведро, друг, подруга, пудра, педиатр, Пётр, Петрович, Петров.

II. Автоматизация [р] в обратных слогах.

        ар — ор — ур — ыр

        яр — ёр — ир — ер

        Шар, пар, парта, тар, тор, торна, тартма, кар, Кар бабай, карга, картый, картэтэй, карлугач, карлыган, бар, бармак, барды, бармады, март, парк, базар, самовар, торт, хор, борщ, форма, форточка, помидор, шнур, куртка, дежурный, сыр, ковёр, боксёр, шофёр, ферма, термос, персик, кефир, карбыз, артист, вертолет, гармун, сыер, боргы, борчак, бормалы, чалбар, кыяр, доктор, урман, урлый, Дамир, морж, яр, ярдым, бардым, жыр, жырладым, курчак, куркак, былтыр, батыр, янгыр, Альмир, Айдар, Айнур, Илнур, матур, торна.

        1.         Бу бармак — картэтэй бармак,

                Бу бармак — картый бармак,

                Бу бармак — эти бармак

                Бу бармак — эни бармак

                Бу бармак — нэни бармак

                Анын исеме Чэнчи.

        2.         — Бармак, бармак,

                Кайда булдын?

                — Бу абый белэн урманга бардым,

                Бу абый белэн утын ярдым,

                Бу абый белэн ботка ашадым

                Бу энем белэн жыр жырладым.

        3.         Матур кyзле курчагым

                Элли-бэлли ит эле,

                Синен бит йоклар чагын,

                Тэмлэп йоклап кит эле!

                Аргансын инде, жаным,

                Йокла, минем алтыным,

                Мин дэ синен янына

                Йоклар очен ятармын.

        4.         Тэyге кар.

                Сэламлэде мине карга:

                — Каррр!

                Чыннан да бит бакчаларда

                Бyген тошкэн тэyге кар.

        5.        Эй, Кыш бабай, Кыш бабай,

                Былтыргы таныш бабай,

                Карны кyп яудыр тагы,

                Биегэйт безнен тауны,

                Буранын жырлап торсын,

                Кар белэн урам тулсын.

        6.         — Янгыр, нигэ явасын,

                Курткама тамасын?

                Коне буе яварга

                Суны каян табасын?

        7.         Альмир батыр булса да,

                 Бармый ул урманга,

                Чонки шул урманнан

                Курка аю чыгудан.

                Куян куркак булса да

                Курыкмый ул аюдан.

                Шул урманда яши бит,

                Узе куян гына бит.

        8.         Энием, алтыным,

                Син бит ин якыным,

                Узенэ гел тарта

                Кyнелен ялкыны.

        9.         Карга эйтэ: «Кар, кар,

                Мичтэ бэлеш бар, бар,

                Мичтэн бэлеш алыр идем,

                Ойдэ кунак бар, бар».

        10.         Коне буе ябалаклап

                Ап-ак кар яуды.

                «Э» дигэнче оеп куйды

                Ул биек тауны.

        11.         Матур кой уйнар очен

                Сез гармунчы табыгыз.

                Гармунчы тапмасагыз,

                Барчагыз кул чабыгыз.

        12.         Энием китэ эшкэ,

                Этием китэ эшкэ,

                Ойдэ ялгыз каламын,

                Кайталар алар кичкэ.

        13.         Атнын тормозы — «Трр!»

                Дилбегэсен тартып тор!

                Атынны туктатып тор!

                Тормозына басып тор!

                Трр!

        14.         Кыш коне ак,

                Жэй коне соры,

                Урманга чыгар,

                Кар буйлап чабар. Ул кем?

III. Автоматизация [р] в прямых слогах.

        ра — ро — ру — ры

        Рама, Радик, радио, ракета, буран, гараж, парад, жираф, макарон, робот, ручка, кукуруз, барабан, пирамида, тарак, карак, пычрак, борын, борыч, сорый, карый, тарый, сары, соры, гитара.

        1.         Эй, жил выжылдый,

                Буран дудылдый

                Ачулы песи

                Кебек мырылдый

                Жиндем, ди, бугай,

                Дуланып шулай

                Эй, бичаракай,

                Кыланма болай.

        2.         Эникэем, гyзэлкэем,

                Кyз нурым син, голкэем,

                Нурланып чыккан кояштай,

                Якты синен йозкэен.

        3.        Кара, кара эле, кара!

                Тау башында тау тора.

                Ул таудагы имэндэ

                Кара карга кычкыры: кар, кар.

        4.         Тан белэн дэ ул: «Торма!» — ди…

                Кичен дэ ул: «Торма!» — ди,

                Энием аны: «Торна!» — ди…,

                Этием дэ: «Торна!» — ди.

                «Торма! Торма!» — дип эйтэ дэ,

                Ул кычкырганда торам —

                Кычкырып уята торнам,

                Жырлап йоклата торнам.

                «Торма!» — дип эйткэненэ

                Кайчан аптырап торам.

                Кычкырган чакларда торнам,

                Торнадан сонлап тормам.

        5.         Ямь-яшел акланда

                Кап-кара гына карга.

                Ул карлыгып кычкыра,

                Зур-зур шатлыгы барга.

        6.         Кара эле, кара:

                Каен яфрак яра,

                Рамил бара-бара,

                Гел конбагыш яра.

                Радик утын яра,

                Кулларында — яра.

                Бабай, шаулап кара.

                Чыбык белэн яра.

                Менэ эйбэт чара —

                Рафыйк чиклэвек яра.

        7.         Дамир: «Дару эчмим», — дип,

                Энисен аптырата.

                Укол кадап куяр эле

                Дамирга доктор апа.

        8.         Урамда буран

                Карны очыра:

                Карны туздыра,

                Каты сызгыра.

        9.         Тукран тукылдый туктаусыз,

                «Тук-тук» бар белгэн сузе.

                Тук та булган, ник туктамый?

                Ник корт чупли сон узе?

        10.         Радик бара вокзалга

                Трамвайга утырып.

                Басып тора карт бабай,

                Утыргычка тотынып.

                Уткэч ике тукталыш,

                Барып житкэч вокзалга,

                Радик торды жай гына,

                Урын калды бабайга.

                Булгач шундый игътибар,

                Бабай аптырап калды:

                — Мин утырсын дип торды,

                Нинди тэуфыйклы бала!

        11.         Тук-тук, тукран.

                Тугыз имэн чукыган.

                Унынчысын чукыганда,

                Егылып тошкэн тукран.

        12.         Тук-тук, тукран.

                Тукылдатып утырам.

                Мичтэ бэлеш пешэме?

                Шуны котеп утырам.

        13.         Мин энине яратам.

                Мин этине яратам.

                Эти белэн эниемэ

                Сою нуры таратам.

                Эни мине ярата.

                Эти мине ярата.

                Син бэхетле бала, дип,

                Кон дэ матур тан ата.

        14.         Кыш бабай, кил инде.

                Кил безнен якларга.

                Кар-буран уйнатып,

                Ярсу пар атларда.

                Кил ярсу атларда,

                Ин матур жырларны

                Жырлатып, уйнатып.

        15.         Кынгыраулар зын-зын итэ

                Атнын дугаларында.

                Кыш бабай белэн Карсылу

                Жилэ чаналарында

                Кыш бабайнын капчыгы зур,

                Кучтэнэче мул гына.

                Кучтэнэчен тиз таратсын,

                Безгэ житэ шул гына.

        16.         Тар инештэ кораб йозэ.

                 Алга таба карап йозэ

                Кая йозэ икэн кораб,

                Уйчан малай ярга баскан,

                Суга карап уйга баткан.

                Карашлары — дулкыннардан,

                Э кунеле — аланнарда.

        17.         Этэч тан белэн тора,

                пава ярып кычкыра:

                — Торды инде кошлар, — ди, —

                Уяныгыз, дуслар, ди

                Ашыгырга куела ул

                Балалар бакчасына

                Анда бик тэмле ашлар

                Пешкэн, ди, барчасына.

        18.         Канатларын сыгылдыра,

                Ылысларын салындыра.

                Жырлап тора сабыр гына,

                Яна еллар сагындыра.

        19.         Елан шикелле уйнаклый

                Камчы абый кулында.

                Чыннан да котын алыныр,

                Очраса ул юлында

                Еланнан курыккан кебек

                Курка аннан атлар да.

                Еландыр, дип, уйлап куям

                Мин дэ андый чакларда.

                Уйласам да, шиклэнсэм дэ,

                Курыкмыйм да тамчы да,

                 Сузлектэн узем карадым —

                Чын елан бит камчы да.

        20.         Парта ялтырап тора,

                Укучылар утыра.

        21.         Карангыда кара каргага карадым,

                Кара карга карангыда карасан да.

                Карамасан да,

                Кара каргага караганда

                Кара карачкыга охшап тора.

IV. Автоматизация [р] в словах со стечением согласных.

        Врач, кран, график, цифр, груша, пружина, виноград, тигр, зебра, тукран, крокодил.

V. Автоматизация [р] в словах с двумя [р].

        Квартира, размер, оркестр, трактор, барырга, карарга, торырга, торналар, парталар.

        1.         Уйныйлар биттэ нурлар,

                Элифба алды куллар

                Мэктэпкэ илтэ юллар,

                Без инде укучылар.

        2.         Авылда картинэйгэ

                Сокланмаган кеше юк.

                Барысы да мактый аны:

                «Унганлыкта — ише юк».

                Аптырарсын, осталыгы,

                Белеме булмаса да,

                Голдэй паласлар тукый ул.

                Тастымал да чигэ ул.

        3.         Бакчада юк таулар,

                Елгалар, урманнар,

                Зур йортлар, урамнар.

                Анда бар алмалар,

                Крыжовник пэм чия,

                Грушалар карыйлар,

                Жыярга кушалар.

        4.         Уйныйлар биттэ нурлар,

                Элифба алды куллар.

                Мэктэпкэ илтэ юллар…

                Без инде укучылар!

                Класслар нурландылар

                Балалар белэн тулып,

                Кынгырау янгырады

                Кочле пэм матур булып.

                Балалар шауламыйлар,

                Уйнауны ташладылар.

                Тын гына, тыныч  кыга

                Укырга башладылар.

        5.         Бэлэкэй балалар бэбкэдэй басып буген балалар бакчасына баралар.

        6.         Авылымнын уртасыннан

                Агыйдел ага колеп.

                Агыйделнен ярларында

                Таллар усэ богелеп.

VI. Автоматизация [р’] в обратных слогах.

        1.         эр-ор-ур-ир-ер

                арь-орь

        Букварь, фонарь, шигырь, календарь, кишер, шикэр, дэфтэр, керпе, жир, мендэр, кугэрчен, чогендер, купер, кутэрмэ, бер, сер, кер, бир, нэрсэ, ор, урдэк, ир, урмэкуч, кэрзин, хормэ, борлегэн, бортек, тимер, куркэ.

        2.         Иртэн иртук кояшкаем

                Тэрэзэ чиртэ.

                Уята татлы йокыдан

                — Хэерле иртэ!

                Чемердэтеп тэнне

                Салкын тан жилле исэ

                Ул да гуя тели безгэ

                Хэерле иртэ.

                Безне яна эшлэр белэн

                Яна кон котэ.

                Сэлам сина, ор-яна кон,

                Хэерле иртэ.

        3.         Кып-кызыл пешкэн отер

                Ашка салганны котер.

                Ашыйм дисэн узен

                Авызкаенны отер. Ул нэрсэ?

        4.         Минем этеп бик иркэ.

                Узе уяна бик иртэ.

                Чит кешене ул кертми,

                Ой алдында — оясында

                Бер кузен кысып ята

                Без ойдэ булмаган чакта

                Ул шулай ята сакта

        5.         Энисе белэн бергэ

                Чебешкэйлэр йогерде:

                «Алсу, безгэ жимнэр сип,

                Чип-чип-чип, сип-сип-сип.ку

        6.         Язсылу килеп житте,

                Язгы голлэрне сипте.

                Як-ягына хушбуй боркеп,

                Ботен жирдэн дэ утте.

        7.         Утуклэп киям пэрвакыт

                Уземнен кулмэгемне

                Уземэ тигэн пэр эшне

                Ути белэм шул инде.

        8.         Козге алма бакчасы

                Бермэл керпе баласы

                Алма оеме тапкан,

                Булэ алмый баш ваткан:

                «Кызыл алма — энигэ,

                Э яшеле — этигэ,

                Алланганы — сенлемэ,

                Балланганы — энемэ.

                Бер алма житми кала.

                Мин таптым ничэ алма?

                Кем белэ? белгэн бала

                Бир бер алма.

        9.         Абага бага-бага

                Башым бэрдем баганага.

        10.         Нинди саф яшел донья.

                Яланга чыксан иртэн.

                Яшел болын, яшел агач…

                Яшел тос — нинди куркэм!

        11.         Ап-ак итеп тонге жирне,

                Яп-якты итеп жирне,

                Туп-тулы ай калку белэн

                Абалап, Акбай орде.

                Айны курде, айга орде.

                Айны дошманы итте.

                Якынлашты туп-тулы ай,

                Учиклэгэндэй этне.

        12.         Орми-нитми,

                Беркемне дэ кертми. Ул нэрсэ?

VIII. Автоматизация [р’] в прямых слогах.

        1.         рэ-ро-ру-ри-ре

        Рэхэт, рэхмэт, рэсем, редис, рюкзак, ирис, Рита, Рэмзия, Рэмилэ, рэсем, бэрэнге, редис, сирень, абрикос, варенье, рюмка, тэрэзэ, корэк, салават купере, аквариум, бурек, йорэк, черек, орек, сикерэж, орэ, апрель, Фэрит, Фэридэ, Рэшит, Ринат.

        2.        Эшлэр жайланган икэн,

                Бик унайланган икэн,

                Алмага йореп була,

                Бакчага кереп була.

                Эхэт чыккан рэхэткэ,

                Ауган чонки рэшэткэ.

        3.         Рэшэткэле бакчада

                Рэхэтлэнеп ат чаба.

        4.         Атка кирэк дага да,

                Атка кирэк дуга да.

                Дугасы — жигэр очен.

                 Дагасы — жилэр очен

                Кайсыгыз жигэ ала?

                Кайсыгыз жилэ ала?

        5.         Бугенге кон Рэхмэт очен

                Башланды шундый рэхэт,

                Тиз генэ суга йогерде

                Энисе эйтте рэхмэт.

                Аннан йогереп ат китерде,

                Этисе эйтте рэхмэт.

                Тиз генэ идэн юышкач.

                Апасы эйтте рэхмэт.

                Икмэк бирде кочеккэ,

                Иркэлэп, соеп Рэхмэт.

                Кочек колеп эйтте рэхмэт.

                Рэхмэткэ булды рэхэт.

                Бозавын кугач, эби дэ,

                Бабай да эйтте рэхмэт.

                Рэхмэткэ булды кунелле.

                Рэхмэткэ булды рэхэт.

        6.         Рэмис кон дэ Рэхмэттэ,

                Рэхмэтлэрдэ рэхэт тэ.

                Рэхэтлэнеп эшлэгэч,

                Рэхмэт эйтэ Рэхмэт тэ.

        7.         Дус курсэн, ул бу доньянын

                Ботен серен дэ сойлэр.

                Соймэсэн, анлый белмэсэн,

                Каласын булып юлэр. (Китап)

        8.         Дурт алма алган Фэрит,

                Бер алма Ринат алган.

                Остэлдэге савыттан

                Ничэ алма юк булган?

        9.         Велосипед эй житез.

                Тиз генэ эгэр йорсэн.

                Ул бит узе йори ала,

                Педален эйлэндерсэн.

        10.         Безнен эт бигрэк усал.

                Ореп авызы талмый.

                Берэр кая юнэлсэн.

                Ул миннэн бер дэ калмый.

        11.         Эй, туган тел, минем газиз тел,

                Атам, анам биргэн назлы тел.

                «Эти» дигэндэ дэ син кирэк,

                «Эни» дигэндэ син.

VIII. Дифференциация [р]-[р’].

        1.         ра-рэ, ро-ро, ру-ру, ры-ри, ар-эр, ор-ор, ур-ур, ыр-ир

        ра-рэ-ра-рэ

        ру-ру-ру-ру

        ри-ры-ри-ры

        ар-эр-эр-ар

        ор-ор-ор-ор

        ур-ур-ур-ур

        ир-ыр-ыр-ир

        2.         тарак — тирэк

                Рамил — Рэмис

                бара — бэрэ

                бура — буре

                тора — торэ

                тор — тор

                урам — урэм

                кора — корэ

                буран — бэрэн

                карак — корэк

                яфрак — сирэк

                белдеру — булдыру

                помидор — мендэр

                ташыр — тишэр

                урмэкуч — урлый

                тырный — тирли

                кар — кор

                бор — бор

                тамыр — тимер

                карга — керпе

                торна — тормэ

                курчак — курсэк

                урлый — урли

                ир — ыргак

                каргалар — песнэклэр

                кыр — киртэ

                чылбыр — бир

                курсэтэ — куркыта

                тавыклар — этэчлэр

                сарыклар — бэрэннэр

                сыерлар — угезлэр

                жыр — жир

                урман — урмэгол

        3.         Бу бурэнэ — бурага.

                Ор-яна йорт бурага.

                Кирэк булыр бурага.

                Калмас очен буранга.

                Буранлы момкин бурарга

                Тик этинен бу ара

                Вакыты юк бурарга.

        4.         Этием ясый РАМ,

                Мин тотышып торам.

                Эйбйэт чыкты бу рам —

                Куренэ бар урам.

        5.         Шарик каян шар тапкан.

                Шаян шарик шар капкан.

                Шарик шарны шартлаткан.

                Шарик шарга шаккаткан

                Шардай кузен шартлаткан.

        6.         Кагылсам гармуныма,

                Гармунымнын монына —

                Кенэри дэ кушыла,

                Охшатадыр тавышын

                Берэр таныш кошына.

                Гармунымнын эчендэ

                Кош дип уйлыйдыр инде.

                Аннары … мин узем дэ

                Матур уйныймдыр инде.

        7.         Тиздэн яз килер,

                Ап-ак кар эрер,-

                Тышта балалар

                Кулмэкчэн йорер.

        8.         Ыж-ыж итэ, ыж-ыж итэ,

                Безне тыз-быз йоретэ

                Кайсыбызны йогертэ,

                Кайсыбызны сикертэ.

                Ачуланса танауны да

                Кып-кызыл борыч итэ. (Суык)

        9.         Кырларны паман уйлап,

                Чормада ята урак,

                Кырларда йори кораб

                Яна икмэк сала оста

                Кайсы айда? (Августта)

        10.         Тук-тук тукран,

                Тукылдатып утырам.

                Агачтага бар кортларны

                Ашыйм да бетерэм.

        11.         Белдем эле янарак —

                Тон кошы бит ябалак.

                Карангыда оча ул,

                Тонлэ генэ курэ дэ,

                Сирэк узен куруче

                Менэ шуна курэ дэ.

        12.         Бусы минем корэк,

                Кар корэргэ кирэк.

                пэр кон иртук торып,

                Йорим сукмак ерып.

        13.         Мин бэхетле — кояшым бар.

                Ул елмаеп, колеп тора,

                Зэнгэр куктэн жир остенэ

                Алтын нурын сибеп тора.

                Мин бэхетле — энием бар.

                Ул иркэлэп, назлап тора.

                Йорэгемдэ нилэр барын

                Кузлэремнэн анлап тора.

                Мин бэхетле ил кызы, дип

                Горурланып эндэшэмен.

                Бэхетле, шат тормыш очен

                Тынгы белми корэшэмен.

        14.         Бар бик куп курчаклар,

                Аларны без саклап,

                Кадерлэп йортэбез,

                 Буялса — нитсэлэр.

                Мунчага кертэбез.

                Бэрмибез, атмыйбыз,

                Ватмыйбыз, саклыйбыз.

        15.         Курчагымнын кулмэклэрен дэ

                Сабынлап юдым эле,

                Балконга чыгып кибэргэ

                Элеп тэ куйдым эле.

                Уземнен кулмэклэрне дэ

                Юамын бор-бора,

                Юганнарымны энием

                Чайкатып кына тора.

        16.         Эни бик азга китсэ дэ,

                Елар чиккэ житэбез.

                Кара песи белэн бергэ:

                Эни кайтты, песи чапты —

                Эй соенеп йорибез.

                Эни кояш алып кергэн —

                Нурга чумган оебез.

        17.         Бэйрймне котэ-котэ.

                Без тик кенэ ятмадык

                Жыр-биюлэр ойрэндек,

                Шигырьлэр дэ ятладык.

                Бэйрэмгэ эзерлэгэндэ

                Куйдык эле уйлап та —

                Энилэрне бу кондэ

                Чакырабыз кунакка.

        18.         Эйлэн-бэйлэн уйныйбыз,

                Матур жырлар жырлыйбыз.

                Кунелле дуслар белэн

                Бер дэ уйнап туймыйбыз

                Эйлэн-бэйлэн бергэлэшеп уйный —

                Эйдэ, бергэ кул тотышып уйныйбыз.

        19.         Энием, куз нурым,

                Елмая йозлэрен.

                Жылытып йорэкне,

                Нур сибэ кузлэрен.

                Кунелгэ бир рэхэт,

                Якты кон, нурлы кон.

                Энилэр бэйрэме —

                Бэхетле, жырлы кон.

        20.         Тирэ-якка ямь-нур сибеп,

                Бер ой тора безнен очта

                Бер кемгэ дэ сер тугел ул

                Кем яшэве шушы йортта.

        21.         Зурлар безгэ тапшыру да,

                Кино да каратмыйлар.

                — Ярамый да, ярамый! — дип

                Кон саен кабатлыйлар.

                — Кинолар кичек, — дилэр, —

                Олылар очен! — дилэр.

                Эгэр дэ карый башласан,

                Безгэ дигэн мультфильмны

                Узлэре бик карыйлар!

        22.         Карга эйтэ: «Кар, кар,

                Жирдэ чеби бар, бар.

                Берсен алып китэр идем,

                Сакчылары бар, бар.

        23.         Тилгэн, тилгэн,

                Чеби урларга килгэн.

                Бер аягы камырдан,

                Бер аягы тимердэн.

                Кош, карак, кош, карак,

                Торабыз пэрчак карап.

        24.         Тавыклар да жим биргэндэ:

                «Рэхмэт!» — дип жырлады

                Песи дэ, туйгач тамагы:

                «Рэхмэт!», — диеп мырлады.

                Сыерчык та оя куйгач:

                «Рэхмэт!» — диеп чырлады.

                Казлар, хэтта урдклэр дэ:

                «Рэхмэт!» — диеп зурлады.

        25.         Абый ерак жирлэрдэн

                Солдат хатта жибэргэн

                Жайлап кына утырдым —

                Кычкырып хат укыдым.

        26.         Агачлар ак шэл боркэнде,

                пава сафлыкка тулды.

                Хэтта минем керфеккэ дэ

                Ак кубэлэк — кар кунды.

        27.         Аптырашта калдым бераз

                Аюларны курергэ.

                Жэйге кызу кондэ ничек

                Момкин тунда йорергэ?

                Эйтсэм эйтим, шуны да бу

                Белми икэн димэссез,

                Салып куярлар иде дэ,

                Туннарны мул  тоймэсез.

        28.         Беэнен сыер.

                — Эби, эби, эйт эле,

                Сыер нигэ могери?

                — Карыны ачкан, улым,

                Печэн китер, йогер, — ди.

                Ашап туйган, ник сыер

                Сузып-сузып «Му-у-у» ди ул?

                — Эчэсе килгэн, улым,

                Китер мина сууу! — ди ул.

        29.         Базарда — карбыз да,

                Йозем дэ, орек тэ.

                Авызга кабуга

                Бетэлэр эреп тэ.

        30.         Эй, кар ява, изге ак кар.

                Ап-ак синен кунелен.

                Минем матур жиркэемне

                Ак юрганга билэден.

                Жирем йоклый тыныч кына,

                Рэхэтлэнеп ял итэ.

                Мамык кына кар астыннан

                Сагынып язны котэ.

        31.         Кар яуды кон буена,

                Кар яуды тон буена.

                Кумеп китте юлларны,

                Кумеп китте урамны.

                Кумеп китте ойлэрне,

                Тагын эллэ нилэрне…

                Кумэ иде мине дэ,

                Бик тэ кумэр иде дэ,

                Качтым шул ойгэ кереп!

                Минем яныма кереп

                Карасын инде кумеп!

        32.         Этиемнен малае

                Бераз шаянрак.

                Эниемнен малае

                Бераз наянрак.

                Эбиемнен оныгы

                Бераз эрерэк.

                Э бабамнын оныгы

                Бераз кирерэк.

                Абыемнын энесе

                Начаррак укый.

                Сенлемнен абыйсы

                Артыграк йоклый…

                Шул бер малай инде ул

                Алар барысы да —

                Торам менэ, елмаеп,

                Сезнен каршыда!

        33.         Бар бакчада кишер дэ,

                Бар бакчада кыяр да.

                Тик тэмлетамакларны

                Ничек кенэ тыярга?

                Кермэкче алар бик тэ.

                Капкасында юк бик тэ  —

                Тик бакчадан аларнын

                Алына ла котлары.

                Коннэр буе бакчаны

                Саклый шул бал кортлары.

        34.         Яна елда яна кар

                Жемелдэр дэ елкылдар.

                Агачлар комеш кенэ  —

                Торсын шул килеш кенэ!

                Коры суык урамда

                Кайсы айда? (Январьда)

        35.         Юлда жэяуле буран,

                Корткэ кумелэ урам.

                Кояш толыбын сала,

                Бераз кар корэп кенэ

                Кайсы айда? (Февральдэ)

        36.         Ага юлдан горлэвек

                Кар эчендэ кулдэвек.

                Агачларда борелэр

                Жилэк кебек эрелэр

                Тауда улэн терелэ

                Кайсы айда? (Аперльдэ)

        37.         Кошлар оча торкемлэп,

                Янгыр ява иркенлэп.

                Кояш чыгып алгалый,

                Монсу караш салгалый.

                Агач сары тостэдер.

                Кайсы ай бу? (Сентябрь)

        38.         Иртэлэрен тун тошэ.

                Кунеллэргэ мон тошэ.

                Кон яктысы карала.

                Янгыр катыш кар ява.

                Кояш кайсы яктадыр? Кайсы ай? (Октябрь)

        39.         Кыш бабай:

                — У…у… итэрмен,

                Кар тауларын тетэрмен,

                Таудан теткэн кар белэн,

                Бозны каплап китэрмен.

        40.         «Парк» дигэн бакчабыз бар.

                Уртасында Яркэйнен.

                Карусельда бик куп тапкыр

                Мин эйлэнеп карадым.

                «Шайтан тэгэрмэче» дигэн

                Эйлэндек тугэрэктэ.

                Ин биектэ, ин-ин урдэ

                Куркыныч бигрэк тэ.

                Йортлардан да биек итеп

                Тэгэрмэчне корганнар.

                Кешелэр бэлэкэй генэ,

                Бик еракта урманнар.

                Жирдэ безне котеп алды

                Бер апа, колэч йозле.

                «Курыкмый икэн…», — дип,

                Аркадан сыпырып сойде.

        41.         Айдарга этисе

                Булэккэ ат алды

                Жигэргэ уенчык

                Арба да ясалды.

                Тояде ин алга

                Куянын, буресен.

                Утыртты бергэлэп

                Фил белэн толкесен.

                Шатланып эйтте ул

                Уенчык кошларга:

                — Кунакка барабыз,

                Урманга, дусларга.

Речевой материал на татарском языке по автоматизации [л][л’].

I. Автоматизация [р] в прямых слогах.

        1.         Ла-ло-лу-лы

        Лак, лампа, лампочка, халат, бала, болыт, болын, балан, болан, калай, жылы, татлы, ябалак, олы, уйлый, ала, сала, толып, акула, лото, велосипед, карлугач, тулы, кулы, улы, елак, елан, елый. тула, анлый, анлата, салат.

        2.         Ла-ла-ла — жэй коне жылы була. Ла-ла-ла — кыш коне суык була.

        3.         Атта чаба малайлар

                Атлана да чаба алар.

        4.         Лап-лап, лап-лап,

                Аю бара атлап..

                Ботен тоше туздан,

                Чэче-башы тузган.

        5.         Олы болын да,

                Олы колын да,

                Олы толып та,

                Олы болыт та

                Эйт эле шуны:

                Ни очен олы?

II. Автоматизация [р] в обратных слогах.

        1.         ал-ол-ул-ыл

                ял-юл

        Бал, кал, кол, алма, алмагач, ул, бул, баллы, балчык, болгый, болгата, колга, мул, мулла, кул, шалкан, ел, елга, елмая, елгыр, ял, ялкау, ялгыш, ялгышты, маймыл, хыял, авыл, сал, кул, чалгы, алтын, ал, алсу, Алмаз, алка, пенал, балта, футбол, балкон, юл, ялт-йолт, кызыл, йолдыз, мылтык, тастымал.

        2.         Ал-ал-ал — кал, сал, бал, мал, пенал.

                Ул-ул-ул — бул, мул, кул

                Ял-ял-ял — ял, хыял

        3.         Эз — мул, унган — …(ялкау), куй — … (ал), ки — …(сал).

        4.        Энэсе бар, э тегэ алмый. ул нэрсэ?

        5.         Алланган алма аша,

                Балы бит тама-тама.

                Аша алсу алманы

                Балына мана-мана.

        6.         Аяксыз, кулсыз, ой саклый. Ул нэрсэ?

        7.         Бертуктаусыз йори.

                Урыныннан кузгалмый. Ул нэрсэ?

III. Автоматизация [л’] в прямых слогах.

        1.         лэ-ло-лу-ли-ле

        Лэлэ, Лэйсэн, кубэлэк, белэк,  отличник, телефон, телевизор, белэн, белэм, келэ, килэ, белэ, телэк, колэ, телэ, калэм, тэлинкэ, билет, жилэк, бишле, бикле, тосле, селэучен, кузлек, тизлек, чилэк, юньле, Милэушэ, элифба, сойлэшэ, серлэшэ, конлэшэ, тэмле, эфлисун.

        2.         Теле юк, узе анлата.

        3.         Ашамый, эчми.

                Коне-тоне эшли. (сэгать).

        4.         Лэлэ, Зилэ, Рэмилэ

                Жилэктэн кайтып килэ.

                Э-лэ-лэ-лэ-лэ-лэ!

                Тэмле жилэкне кугэрчен,

                Авыздан сулар килэ!

        5.         Мирас белэн Милэушэ

                Сойлэшэ дэ серлэшэ.

                Тагандагы Мараттан

                Алар эзерэк конлэшэ.

        6.        Фэнис карый элифба:

                Анда чилэк пэм жилэк.

                аклан тулы жилэк,

                Жилэк тулы чилэк.

IV. Автоматизация [л’] в прямых слогах.

        Эл-ол-ул-ил-ел

        1. Тел, бил, кил, бел, кул, кулмэк, бул, булмэ, пальто, остэл, альбом, челтэр, телмэр, толке, фил, эллэ, гол, гел.

        2.         Фэнис карый элифба:

                Анда олы фил дэ бар.

                Филнен иле — Африка,

                Африкада булмый кар.

        3.         Унган кыз ул Минлегол,

                Гол устерэ ойдэ гел.

        4.         Юк аягы, юк кузе,

                Сойли, ойрэтэ узе.

                Телгэ аннан оста юк,

                Аннан якын дус та юк.

V. Диффернциация [л], [л’].

        1.         ла — лэ                        ал — эл

                ло — ло                        ол — ол

                лу — лу                        ул — ул

                лы — ли                        ыл — ил

        2.         кул — кул

                кол — кол

                ал — эллэ

                лайла — лэйлэ

                баулый — бэйли

                бала — бэлэ

                балакай — бэлэкэй

                чалбар — челтэр

                сайлый — сойли

                лампа — лэм

                булга — булгэн

                була — булэ

                болыт — билет

                авыл — ил

        3.         Ла-ла-ла, ла-ла-ла —

                Алла телефон ала

                — Буген «л» ны ойрэндек, — дип

                Лэлэгэ эйтеп сала.

        4.         Алмасы, чиясе

                Эй тэмле, эй татлы.

                Эфлисун  — лимоны

                Оелгэн кат-катлы.

        5.         Энем кебек эллэ мин дэ

                Шундый елак идем микэн

                Эниемнен тенкэсенэ

                Эллэ мин дэ тидем микэн.

        6.         Мин «5» ле алдым!

                Ничек итеп алганымны

                Узем дэ сизми калдым.

                Отличник булып алдым.

        7.         Агач тугел — яфраклы,

                Тун тугел — тегелгэн,

                Кеше тугел — сойли.

        8.         Теле юк, узе анлата (китап).

        9.         Келт-келт итэ,

                Алга китэ (сэгать).

        10.         Энэсе куп — йозлэп, менлэп!

                Берни тегэ алмый юньлэп.

        11.         Узе бурек кебек кенэ,

                Кигэн тулы энэле,

                Бу ни була, кайда яши,

                Берэрегез белэме?

        12.         осте яшел, асты кызыл.

                Жирдэ усэ.

        13.         Ул остенэ жэй дэ, кыш та

                Энэле кулмэк кия.

                Шулай да аны энкэсе

                Йомшак диеп соя.

I. Автоматизация [ш] в прямых слогах.

        1. Ша-шо-шу-шы-шэ-шо-шу-ши-ше

        2. Шакмак, шуа, шина, шахмат, шоколад, Шэукэт, Шамил, шэм, шэл, шар, шаулый, шырпы, шурэле, шомырт, шома, шикэр, шалкан, шулпа, шореф, шинель, шук, шаян, шаяра, шул, шушы, шундый, шэп.

        3. Ишэк, ишек, тишек, машина, груша, кувшин, ашыга, пешерэ, тишэ, яшерэ, яшел, яшен, башак, тушэк, парашют, кашык, пешэ, аша, ашыйм, ашадым, йомшак, яхшы.

        4.         Шэ-шэ-шэ — урманда шомырт пешэ.

                Шу-шу-шу — Шамил, таудан шу да шу, шу да шу.

                Шэ-шэ-шэ — пешэ, ишэ, тишэ, тошэ.

                Шый-шый-шый — ашый, кашый, ташый, бушый.

                Ши-ши-ши — туши, куши, оши.

                Шэ-шэ-шэ — шэрэ, шэп, шэл, шэм

        5.         Шарик каян шар тапкан?

                Шаян  Шарик шар капкан.

                Шарик шарны шартлаткан,

                Шарик шарга шаккаткан,

                Шардай кузен шартлаткан.

        6.         Этебез Шарик кон дэ

                Каршылый орэ-орэ.

                Анын яратуы шул —

                Орэ ул шуна курэ.

        7.        Мин дэ этием шикелле.

                Шофер булырга уйлыйм.

                Шуна курэ пэрвакыт

                Машинам белэн уйныйм.

        8.         Шакир, Шамил, Шамилэ

                Картэтэйгэ булыша:

                Печэн чаба жыеша,

                Кэбэн оеп куеша.

II. Автоматизация [ш] в прямых слогах со стечением согласных.

        Шкаф, шкатулка, штык, шлем, шланг, штопор, штаб, штора, шнур, шпион.

III. Автоматизация [ш] в обратных слогах.

        1.         аш-ош-уш-ыш

                эш-ош-уш-иш-еш

        2. Аш, таш, ташбака, каш, кош, туш, теш, баш, кыш, Кыш бабай, биш, пушка, кояш, ромашка, камыш, кызылтуш, милэш, мэтрушкэ, конбагыш, каеш, шашка, тош, оекбаш, эш, эшлэпэ, эшли, шалаш, шеш, шалаш.

        3. Ыш-ыш-ыш — кулдэ усэ камыш.

        4.         Ботка да, аш та бик тэмле,

                Каяен шундый тэм икэн?

                Эпэ, белдем — узе шундый

                Тэмле икэн тэлинкэм.

        5.         Тордым да иртэн иртук

                Кулыма алдым утук.

                Тик утук шундый итеп

                Кулымны алды отеп.

                Мин башта еламадым,

                Еладым … еладым аннан.

        6.        Кояш сузенен берконне

                Хэрефлэре таралган —

                Кояш кинэт яшеренгэн

                Ботен доня каралган.

        7.         Шамилгэ биш яшь,

                Шэукэткэ дэ биш яшь

                Алар яшьтэшлэр.

        8.         Таш урамда таш ята.

                Таш тугел лэ, ташбака.

                Бар бакага баш бака.

                «Нигэ икэн мин таш бака?», —

                Дип ташбака баш вата.

                Э кешелэр шакката —

                Берэулэре ашата,

                Берэулэре таш ата.

                «Ярый эле таш бака

                Булганмын,» — ди ташбака.

        9.         Кояшка охшаш узе,

                Гел кояшка ул карый.

                Йозендэге мен жимеш

                Безгэ ашарга ярый.

        10.         Жэйлэрен дэ, кышларын да

                Мине ярата кеше.

                Минем чэем бик шифалы.

                Тарала ойгэ исе.

        11.         Майда ап-ак кулмэкле,

                Аннан яшелен кия,                

                Карайгол шул кулмэге,

                Башкаен тубэн ия. (Шомырт)

                Янгырдан да, карда да

                Кып-кызыл тота тунын.

                Кызыл канатлы кунаклар

                Килэ дэ йота узеп. (Милэш)

                Аягын, башын яшерэ

                Таш кулмэге эченэ.

                Ул нэрсэ? (Ташбака)

                Лампа тугел — яктырта,

                Мич тугел — жылыта. (Ташбака)

Дифференциация [з]-[с];[з’][с’].

        1.         за — са                                зэ — сэ

                зо — со                                зо — со

                зу — су                                        зу — су

                зы — сы                                зи — си

                                                        зе — се

        2.         зал — сал

                кыза — кыса

                кызыл — кысыл

                Зэлия — Сэвия

                яза — яса

                Зиннэт — син

                завод — савыт

                кызык — кысык

                зыян — сыям

                мэзэк — менсэк

                зур — Мансур

                бизэк — бирсэк

                йозем — Голсем

                Рэзинэ — Рэсимэ

                Зыя — сыя

                йозэ — кисэ

        3. Язу дэресе, кызыл тасма, зэнгэр сарафан, зур савыт, сары бизэк, кызыл кысла, безнен песи.

        4. Сизэ, созэ

        5.         Зонтик алган эни мина

                Их, янгыр яусын иде!

                Кызлар кызыккан булалар,

                Кузлэре янсын инде.

        6.         Велосипед эй житез,

                Тиз генэ эгэр йорсэн.

                Ул бит узе йори торган —

                Педален эйлэндерсэн.

        7.         — Эникэем, «пи-пи-пи», — дип,

                Нэрсэ сойли бэбкэлэр?

                — Алар, кызым, без йозэргэ

                Ойрэндек, дип эй        тэлэр.

        8.         Бэрэнебез, курегез —

                И бэргэли койманы,

                Койманымы кыйнавы?

                Эллэ инде уйнавы?

                Юк, ойрэнэ созергэ,

                Могезлэрен тозэргэ.

                Мангае бик тэ сызлый,

                Сызлавы бер дэ узмый.

                Ойрэнер ул козлэргэ

                Эйбэт итеп созэргэ.

                Созсен, эйдэ, созсен,

                Могезе генэ тузсен.

        10.         Кайда икэнен белми,

                Эби кузлеген эзли.

                Кузлеге бит кулында,

                Эмма ул аны сизми.

                — Эби, эби, — дим ана,

                Алдына якын килеп.

                Унай булыр эзлэргэ,

                Кузлегенне ки эле.

                Эби кузлеген кия,

                Узе елмаеп колэ.

                — Рэхмэт, табып бирден, — ди,

                Аркамнан соя-соя.

        11.         Самавар, самавар,

                Узе зур, узе авыр.

                Елмаеп, колеп тора,

                Суын кайнатып тора.

        12.         Кондезен дэ, тонен дэ

                Оя ясый йолдызлар.

                Йолдызларга куз кысып

                Карап тора конгызлар.

        13.         Зэлифэ казлар котэ:

                Зур су буена илтэ.

                Туземле, сылу кызны

                Барысы да уз итэ.

        14.         Самат белэн Зэкуан

                Эткэ оя ясады.

                Зэнгэр буяулар белэн

                Зэлия матурлады.

        15.         Спорт яраткан балаллар

                Зарядкага басалар.

                Зэлия, Зэбир пэм Самат

                Пирамида ясыйлар.

        16.         Песи, песи, пескэем,

                Бик акыллы дускаем.

                Ап-ак йонлы кулмэгк

                Бизи безнен булмэне.

        17.        Бэйрэмсез бик кунелсез бит,

                Кунелсездер сезгэ дэ.

                Бэйрэмнэр кирэк безгэ дэ,

                Бэйрэмнэр кирэк сезгэ дэ,

                Кирэк пэммэбезгэ дэ.

Речевой материал на автоматизацию [ф][ф’].

I. Автоматизация [ф] в прямых слогах.

        1. фа-фо-фу-фы. «Фу!» (тэмсез ис).

        2. Файда, фабрика, фата, фонтан, фанер, шифоньер, фазан, фарш, фонарь, форма, футбол, футболка, фото, фотоаппарат, фотограф, арфа, фуфайка, фарфар, кафе, кофе, Уфа, уфылдый, Фатима, телефон, флаг, флот, флакон.

        3.         — Ф- ф- ф…(бармак эрни, орэбез)

                — Ф-ф-ф…(учак кабызабыз)

                — Ф-ф-ф…(шэм сундерэбез)

        4.         «Ф» хэрефе басып тора,

                Таянган ул боергэ.

                Эллэ инде эзерлэнгэн

                Матур койгэ биергэ.

        5.         Бер генэ кузле узе —

                Ут булып яна кузе. (Фонарь)

        6.         Мин дэ этием шикелле

                Шофер булырга уйлыйм.

                Шуна курэ пэрвакыт

                Машинам белэн уйныйм.

                Тизрэк усеп, шофер булгач,

                Нишлэргэ белер идем —

                Урамдагы бар баланы

                Утыртып йорер идем.                

II. Автоматизация [ф] в обратных слогах.

        1.         аф-оф-уф-ыф

                «Уф!» (Куп эшлэдек, бик арыдык)

        2. Африка, шкаф, жираф, кофта, Наф-наф, Нуф-нуф, туфли, яфрак, уфтана, шраф, кофта, шарф, автомобиль.

        3.         Жираф, сина кыенмы?

                Син бит озын муенлы.

        4.         Жирафта озын муен,

                Тик иелуе кыен.

        5.         Журнал, китап укырга

                Жираф бик тэ яраткан.

                Утыра хэзер жираф

                Гел журнал укып кына

                Укый жираф кулына

                Бинокль тотып кына!

III. Автоматизация [ф’] в прямых слогах.

        1.         фэ-фо-фу-фи

        2. Фэн, фил, фильм, филин, ферма, фен, фея, Фина, шофер, буфет, Фэния, Фэрит, Фэридэ, кефир, Рэфил, Фэннур, фильтр, финиш, финал, Фнунэ, Флузэ.

        3.         Безнен очта бар «фил»лэр:

                Филуслэр пэм Рэфиллэр.

        4.         Шундый матур зэнгэр тосе,

                Ул яшеле, ул агы!

                Жилферди Уфа остендэ

                Безнен дэулэт флагы.

        5.         Фырлап бер тонге кош

                Фэридэгэ бэрелде.

                Фэридэ кычкырып елый,

                Фырлатты, ди, жанымны.

        6.         Филин тавыш куптарган —

                Янэсе, ул — ябалак.

                Бар шул ике думгэлэче:

                Эллэ куз, эллэ колак.

        7.         Зур эрекмэн яфрагыдай

                Филнен пэрбер колагы.

                — Сэлам, дускай, — диде бугай,

                Мина хортум болгады.                

IV. Автоматизация [ф’] в обратных слогах.

        1.         эф-оф-уф-иф-еф

        2.  Дэфтэр, элифба, хэреф, Ниф-ниф, лифт, шореф.

Речевой материал по дифференциации [ф]-[с]-[ф’]-[с’].

        1.        фа-са                                фэ-сэ

                фо-со                                фо-со

                фу-су                                фу-су

                фы-сы                        фи-си

                аф-ас                                эф-эс

                оф-ос                                оф-ос

                уф-ус                                уф-ус

                ыф-ыс                        иф-ис

        2.         файда — сай                        фара — сары

                 футбол — суд

                фата — сата

                Уфа — усал

                яфрак — ястык

                фонтан — сан

        3.         Фэнис, Фэнисэ, Нэфис, Нэфисэ, сыйфат, сифон, фашист, фасон, фокус, фикус, финалсит, Сафа, Суфыя, сарафан, фасоль, светофор, Флусэ, Флус, суфле, сейф, саф.

        4.         Фэнис карый элифба:

                Анда олы фмил дэ бар.

                Филнен иле — Африка,

                Африкада  булмый кар.

        5.         Безнен очта бар «фил»лэр:

                Филучлэр пэм Рэфиллэр.

Речевой материл на татарском языке по дифференциации [щ]-[ч].

        1.         Сояк арка,

                Остендэ кыллар ята.

                Унга — сулга тартам,

                Ак ташларны чистартам. (Щетка)

        2.         Щетка булса,

                Чиста теш тэ,

                Чиста ос тэ —

                Ботен тош тэ!

                Иренмэгэн чакта мин

                Итекне дэ щеткалыйм.

        3.         Щетка зурлык бер балыкны

                Щукин дигэн бер бабай

                Щуряк, диме…эти эйтэ:

                — Шуряк тугел, чурагай!

        4.         Щи пешергэн энием,

                Бик яратып эчэм мин.

                Ашка салган кэбестэ,

                Анда яхшы витамин.

        5.         Яшелчэ салып пешерэм

                Борщ яки щи ашын.

                Тырышып бакча устерэм,

                Рэхэтен курэм кышын.

Речевой материал на татарском языке по автоматизации [гъ] — [г] — [г’].

I. Автоматизация [гъ] в прямых слогах.

        1. Галия, Гамил, Галимэ, Гата, галим, атынгыч, таган, елга, алга, сугыш, тыгыз, тугыз, чалгы, чангы, сэгать, агач, алмагач, ага, алган, уйнаган, янгыр, туган тел.

        2.         Лап-лап, лап-лап,

                Аю бара атлап.

                Чэче-башы тузган,

                Осте-башы тузан.

                Аюга ни булган,

                Аюга ни булган?

        3.         Ул таудан шуарга,

                Ярышырга, чабарга.

                Бер хэрефен алыштырсан,

                Була печэн чабарга.

        4.         Тарагы бар — чэчен тарамый,

                Урагы бар — ура алмый.

        5.         Гамил Галия сенлесенэ

                Ясап бирэ бер таган.

                Гата барып утырган,

                Атынырга тотынган.

        6.         Туган тел — ин татлы тел,

                Туган тел — ин тэмле тел.

                Туган телне онытма!

        7.         Чыга да озын юлга,

                Ага да ага елга.

                Чаба да чаба алга.

II. Автоматизация [г] в прямых слогах.

        1. Попугай, гараж, вагон, граната, графин, груша, виноград, магазин, глобус, группа, гармун.

III. Автоматизация [г’] в прямых слогах.

        1. Гер, гел, гол, тегэ, чигэ, иген, игенче, тегуче, чигуче, бегемот, могез, герой, гомбэ, буген, угез, тэгэрмэч, тэгэри, игэу, генерал, сигез, зэнгэр, егет, олгер, тугел, могери, нигэ?, тэгэри, тигез, иртэгэ.

        2. Ге-ге-ге — татлы тэмле жилэге!

        3.         Унган бит ул Минлегол.

                Гол устерэ гел.

IV. Дифференциация [гъ]-[г]-[г’].

        1.         гол-гол

                агар-эгэр

                ныграк-бигрэк

                апага-энигэ

                абыйга-этигэ

                алган-элгэн

                тыгыз-тигез

                шуган-белгэн

                тауга-ургэ

                тарагы-сэнэге

                сагына-чигенэ

                айга-ойгэ

                юлга-илгэ

                алган-биргэн

                туйга-телгэ

                чыга-чигэ

                тугыз-тигез

        2.         Башында тарагы,

                Тэпиендэ сэнэге.

                Шуны табыгыз, я эле.

        3.         Аю жиргэ егылган,

                Анын аягы сынган.

        4.         Тарагы бар — чэчен тарамый,

                Урагы бар — иген ура алмый.

Автоматизация [с] в прямых слогах.

        1. Са-со-су-сы

        2. Су, суган, сыр, Сания, Салават, салават купере, сары, соры, сылу, сукыр, сарафан, солы, сан, саный, сылый, сала, суга, сукма, самавыр, сандык, сумка, самолет, савыт, сыер, сыя, сыйдык, барса, алса, аю баласы, куян баласы, буре баласы, сарымсак, сабантуй, сабын, сабын савыты, сарык, колбаса, сок, сата, алсын, барсын, кайсы?, Алсу, Айсылу, сынау, сыта, сытты.

        3.         Мин инде саный белэм,

                Саннарны таный белэм.

                Саныйм мин берэм-берэм,

                Элегэ бармак белэн: бер, ике, оч, дурт, биш.

        4.         Янгыр, нигэ явасын.

                Кулмэгемэ тамасын

                Коне буе яварга

                Суны каян табасын?

        5.        Сатып алам сусатса

                Алсу татлы су сатса.

        6.                 Саный белэм.

                Санарга ойрэнэм мин дэ.

                Бер дэ тик торып булмый.

                Санарга тирэ-юньдэ

                Эйбер житкереп булмый.

        7.                 Су.

                — Мкенэ сина су,

                Бит-кулынны ю.

                Тундыра бит бу,

                Салкын бит бу су.

                Ай-яй-яй-яй-яй!

                Тундырса даа ю.

                Эйбэт салкын су,

                Ю-ю-ю-ю, ю-ю-ю-!

        8.                 Куркэ.

                Балаларнын барсын да

                Эй, йогертэ усал куркэ

                Урам буйлап куып йортэ,

                Ойлэренэ куып кертэ!

        9.        Э минем апам Сара

                Фермада сыер сава.

                Беркон барып карадык,

                Сыерларны санадык.

Автоматизация [с] в обратных слогах.

        1. Ас-ос-ус-ыс.

        2. Басма, тасма, кысла, кысты, квас, арыслан, саескан, ананас, компас, автобус, глобус, абрикос, кресло, колчска, киоск, класс, юлбарыс, тастымал, ястык, бас, кактус, Денис, Руслан.

        3.         Юныс юына суда.

                Сабын тоткан кулына.

                Юа-юа юылган —

                Сабын суда юк булган.

Автоматизация [с’] в прямых слогах.

        1. сэ-со-су-си-се.

        2. Сэгать, себерке, себерэ, сэнэк, песи, сер, селкетэ, селкенэ, эфлисун, сот, сунде, сойли, соенэ, соян, сибэ, килсен, бирсен, килсэ, бирсэ.

        3.         Сен-сен-сен — кайдан кайтып килэсен,

                Сэн-сэн-сэн — ботен жиргэ олгерсэн,

                Сен-сен-сен — телэгенэ житерсен.

Автоматизация [с’] в обратных слогах.

        1. Эс-ос-ус-ис-ес.

        2. Бэс, кэс, тос, тосле, кэбестэ, остэл, ос, остэн, остэ, оскэ, Мэскэу, ос киеме, ис, исле, истэ, искэ, «пес-пес», кис, кисте, кисмэде, ус, усте, усмэде, устерэ, дорес.

        3.        Эс-эс-эс — ботакларда бэс.

                Ос-ос-ос — нинди матур тос!

                 Ус-ус-ус — матур булып ус!

                Ис-ис-ис — дорес итеп кис.

                Ис-ис-ис — жылы жил, син, ис тэ ис, ис тэ ис.

        4.         Остэн янгыр сибэли

                Оскэ янгыр тигэли.

                Ныклап кына таммый да

                Яумый да, туктамый да.

        5.        Песигэ «перес» диюгэ,

                Песи китеп ук бара

                Мина карап аннары,

                «Пес-пес» дигэнне котэ.

Диффернциация [с]-[с’]

        са-сэ                        ас-эс

        со-со                        ос-ос

        су-су                        ус-ус

        сы-си                        ыс-ис

        бас-бэс                        кысты-кисте

        салам-сэлам                сынды-син

        сыер-сикер                        соры-сорэ

        сук-сук                        сарык-сэнэк

        суга-сугэ                        ылыс-ис

        кыс-кис

        Су сибэ. Песи баласы. исле сабын. Су осте. Сынык сэнэк. Сары тос. соры песи. сары песнэк.

        Янгыр, яу.

Янгыр, яу, яу, яу!

Илдэ икмэк мул булсын,

Улэннэр дэ куп булсын.

Сыерлар да тук булсын,

Балаларга сот булсын.

Пес-пес, минем песием

Басып йори сак кына.

Сыйпыйм яратып кына.

Ак кына, матур гына.

Песи, песи, пескэем,

Соры синен тоскэен.

Матур синен йоннарын,

Жылы синен туннарын.

Энэ анда бер басма

Тагаракка су сала,

Кер юарга исэбе,

Кирэк сабын кисэге.

Тагаракка ак кубек

Юган саен кабара

Сабын белэн юганга

Керле кулмэк агара.

Остемдэге кулмэгемэ

Куплэр карый сокланып

«Кем текте?» — дип, кайберлэре

Сорап куя, тукталып.

Куркэдэн Акбай оркэ.

Курыкмасан, сирн дэ уртэ!

Курсэтер ул сина куркэ!

Сания апа суга бара

Коянтэсе алмалы.

Алмалы коянтэсенэ

Песнэк куна алмады.

Иртэ ук торасын,

Урынынны жыясын,

Зарядка ясыйсын,

Битенне юасын.

Остэллэрнен остендэ

Самавыр басып тора

Самавырнын суы белэн

Картинэй сыйлап тора.

Автоматизация [з] в прямых слогах.

        за-зо-зы-зу

        Зал, зур, озын, озак, яза, язу, Азат, туза, завод, зонт, зарядка, Зарима, кызыл, кызык, бозау, тузан, зыян, ваза, зоопарк, закон, язма, язгы.

        За-за-за — тузан туза.

        Зу-зу-зу — язу, кызу, тузу.

Автоматизация [з] в обратных слогах со стечением согласных.

        Азма-рзма-узма-ызма

        Казлар, тузды, кызма, кызгана, кызлар, базда, тозлы, бозлы.

Автоматизация [з’] в прямых слогах.

зэ-зо-зу-зи-зе

Зэлия, Зэки, Зилэ, Рузил, йозэ, йозэм, йозем, йозек, бизи, бизэк, бизэнэ, тэрэзэ, кэрзин, магазин, този.

Зэбир белэн Зэкиян

Эткэ оя тозеп куйды

Зэнгэр буяулар белэн

Зэлия буяп куйды.

Ябалак йоклый кондезен,

Йоммый ул уткер кузен.

Тоньяк кубэлэклэр тотып

Туендыра ул узен.

Автоматизация [з’] в обратных слогах со стечением согласных.

эзмэ-оэмэ-узмэ-измэ-езмэ.

Безгэ, безне, безнен, козге, тизлек, озмэ, озде, озми, эзме, эзлэми, эзлэде.

Карыйм да карыйм козгегэ,

Ала алмыйм кузне дэ —

Мина карап бер малай

Елмая бит козгедэ.

Беззз-беззз килгэн булалар,

Беззз=беззз колгэн булалар.

Безелдэгэн булалар,

«Без! Без!» — дигэн булалар.

Бар белгэннэр: «Без! Без!»

Безгэ Безне! Безме? Без!

Мактанчыклар! Эллэ инде

Без: «Без! Без!» — ди белмибез.

Дифференциация [з]-[з’]

за-зэ                                                азма-эзмэ

зо-зо                                                озма-озмэ

зу-зу                                                узма-узмэ

зы-зи                                                ызма-измэ

Баганада язу куреп,

Эле шыншып, эле ореп,

Шул язуны укый бер эт.

Узе укый, узе уйлый —

Бу язуда ни икэн?

Берэр малай минем кебек

Кочек эзлэми микэн?

У безгэ бик кирэк китап,

Ул безгэ бик тэ якын! —

Язылган ул безнен очен,

Ул бит — безнен топ закон!

Кэрзинемне мин ботакка

Элгэн идем урманда.

Кэрзинем дэ, ботак та

Юк булды тик торганда.

Бик озак йордем кузлэп,

Шул кэрзинемне эзлэп.

Озми торгач таптым да,

Таптым да, аптырадым.

Куренэме куземэ?

Элгэнмен кэрзинемне

Мин болан могезенэ.

Дифференциация [з]-[с]-[з’]-[с’]

за-са                                        азма-асма

зо-со                                        озма-осма

зу-су                                        узма-усма

зы-сы                                        ызма-ысма

зэ-сэ                                        эзбэ-эсбэ

зо-со                                        озбэ-осбэ

зу-су                                        узбэ-усбэ

зи-си                                        избэ-исбэ

Зонтик алган эни мина,

Ин, янгыр яусын иде.

Кызлар кызыккан булалар,

Кузлэре янсын инде.

Кызганмыйм ла зонтигымны —

Ярар, алыгыз инде,

Янгыр ява башланганчы,

Уйнап калыгыз инде.

Спорт яраткан балалар

Зарядкага басалар.

Запит, Азат пэм Самат

Пирамида ясыйлар.

Велосипед эй житез,

Тиз генэ эгэр йорсэн

Ул бит узе йори торган —

Педален эйлэндерсэн!

Песи, песи, пескэем,

Ике кузен кыскан,

Кысса безне тоталмый,

Тотар иде, житэлмый.

Песи, песи, пескэем,

Бик акыллы дускаем.

Ап-ак йонлы кулмэге

Бизи безнен булмэне.

Бас, кызым Эпипэ,

Син басмасан мин басам,

Эпипэнен кузлэренэ

Биеп калыйм, син бассан.

Автоматизация [ч] в обратных слогах.

1.         ач-оч-уч-ыч

        эч-оч-уч-ич-еч

        2.         кылыч, борыч, мичкэ, почта, ачкыч, кычкыра, тычкан, калач, атынгыч, кирпич, урмэкуч, этэч, мич, мичкэ, кечкенэ, кэпэч, алмагач, карлугач, агач, врач, оч, очпочмак.

        3.                                 Яр карлугач.

Мин карлугач, карлугач,

Кайттым менэ, яз булгач

Жылы якларда йордем,

Монда суык, кар булгач.

Мин карлугач, карлугач.

Кайттым менэ, яз булгач,

Оя юк, дип кайгырмыйм,

Биек, текэ яр булгач.

Мин карлугач, карлугач,

Эй кунелле, яз булгач,

Гел жырласы килеп тора,

Туган якны сагынгач.

4.                                 Учтеки-учтеки.

Усмэгэнгэ кечтеки.

Усэ-усэ зур булгач,

Бигрэк матур кыз булыр

(Бик матур егет булыр).

Автоматизация [ч] в прямых слогах

        1.         ча-чо-чу-чы

                чэ-чо-чу-чи-че

        2.         чэй, чуп, чир, чирли, чэйнук, чык, чын, чеби, чаба, челтэр, чилэк, Чулпан, чуртан, чибэр, чыпчык, чэч, оча, котуче, чабан, чук, ни очен?, ничек?, ьакча, чыга, чыкты, читлек, чэчэк, курчак, чангы, чалгы, чана, печэн, камчы, черки, чебен, ачык, мэче, мактанчык, чия, тамчы, чолан, чемодан, укучы, чокыр, чой.

        3.         Ой алдында чебилэр:

                — Чип-чип-чип! — дип йорилэр.

                Кечкенэ канатлары,

                Муеннары сап-сары.

                Купереп тора йоннары,

                Ул аларнын туннары.

                Яшел чирэм.

                Сары бэбкэ

                Аяк терэп шуны тарткан.

                Чирэм кинэт озелгэн дэ

                Авып  киткэн бэбкэ артка.

                Тышта бик ямьле булса да,

                Тун кигэннэр чебешлэр.

                Яна гына туганнар да,

                Йогерешеп йорилэр.

        4.         Черки, чабак, чуртан пэм чилэк.

                Черкине чабак тоткан.

                Чабакны чуртан йоткан.

                Чилэккэ чумган чуртан-

                Тотар идем дэ… Куркам!

        5.         Этэч.

                Кур эле, этэч энэ

                сугыша, этэчлэнэ

                Гел сугышып йормэкче

                Малайлардан курмэкче.

                Акыллы кыз Голфия

                Чебилэрне бик соя:

                Энисе эштэ чагында

                Ул алрга жим сибэ.

        6.         Безнен бакчада.

                Безнен бакчаны

                Кошлар ярата.

                Анда исле гол

                Чэчкэлэр ата.

                Соры тургайлар

                Пырылдап оча,

                Уйнай арыгач,

                Ботакка кача.

                Карлыган, чия,

                Алмалар пешэ,

                Кайсысы жиргэ

                Озелеп тошэ.

                Тирэк башында

                Сыерчык сайрый,

                — Сезнен бакча, — ди

                Ямьле лэ ай-пай!

        7.         Тиле кочек.

                Эллэ уйнап, эллэ чын.

                Орэ жыеп ботен кочен,

                Орэ куркэ, этэчкэ,

                Орэ кара бэрэнгэ,

                Хэтта куктэге айга:

                — Уау, уау, уау! —

                Тукта, житте дигэнне

                Белми инде пичкенэ…

                Ул бит эле кечкенэ,

                Юлэр бер кочек кенэ:

                — Уау, уау!

        8.         Сэламэтлек — зур байлык,

                Моны анлый Голчирэ

                Чыныгып усер очен

                Фортачканы гел ача.

        9.         Акландагы ап-ак куян

                Ары да бире чапкан.

                Аны буре куркыткан —

                Агач артына качкан.

        10.         Эниемнэн курмэкче

                Челтэр элэ урмэкеч

                Энэ алып ул челтэрне

                Энием дэ урмэкче.

        11.         Бигрэк матур уенчык бар:

                Узе агач эйлэнчек.

                Килеп чыга «Х» хэрефе,

                Житез жилдэ эйлэнгэч.

        12.         Аучы мэче.

                Ауга чыккан мэче,

                Йори бакча буйлап,

                Тырнагына тычкан

                Каптырырга уйлап.

                Чыксын гына тычкан,

                Элэктерегэ эзер

                Назлы песи тугел,

                Тэбе бит ул хэзер.

        13.         Мамык.

                Кубэлэклэр очамы ни —

                Тирэк мамык очыра.

                Ак мамыклар, канат кагып

                Ничек уйный, очына!

                Кар бортеге очамы ни —

                Мамык уйный, чэчелэ.

                Чэчем ап-ак — охшап калды

                Картэтэем чэченэ.

        14.         Фил чыгырыннын чыккан

                Куркыткан аны тычкан.

        15.         Балачак.

                Эй, балачак, балачак

                Уйнап-колер, жырлар чак,

                Энилэрне куандырып,

                Бу доньяны нурлар чак.

                Эй, балачак, балачак —

                Берчак артта калачак

                Лэкин бабай картайгач та

                Аны искэ алачак.

        16.         Янгыр, яу, яу, яу!

                Бакчаларда алмагач

                Усми янгыр яумагач,

                Янгыр, яу, яу, яу!

        17.         Чибэр, Алия пэм Голчэчэк

                Чэй эчэлэр очэулэп

                Чулпан читтэ чэчэй-чэчэй,

                Чэй котэ бу очэудэн.

Дифференциация [ч]-[ш]

        1.         ча-ша                        чэ-шэ

                чо-шо                чо-шо

                чу-шу                        чу-шу

                чы-шы                чи-ши

                                        че-ше

        2.         шар-шар

                шурэле-чурелди

                чуар-шуар

                шома-чолан

                шума-чума

                шакмак-чакмак

                кычкыра-кыштырдый

                тычкан-тыштан

                уш-уч

                ач-аш

                тош-точкерэ

                кач-каш

                коч-кош

                кыш-кычкыра

                буш-уч

        3.         эшче, яшелчэ, кошчык, чыршы, чабыш аты, чебеш, ашыгыч ярдэм, пешеруче, чишмэ

        4.         Ашагач кулны юарга кирэк

                Эшлэгэч ял итеп ал.

        5.         Ике этэч кэртэдэ

                Кой башлады иртэдэ

                Ана кушылды очэу,

                Барлыгы була ничэу?

        6.        Ойгэ кереп чыпчык,

                Очып йори, чып-чып,

                -Чыпчык, чыпчык, чык, чыпчык,

                Очып чык, чыпчык, чык, кошчык!

                Чык, чык, кошчык, очып чык!

        7.         Мияу, мияу, мышнаган,

                Мич башында кышлаган.

                Буген тычкан тотмаган,

                Тотар иде, йоклаган.

        8.        Шау чэчэктэ  агачлар —

                Чиялэр, алмагачлар,

                Ак болыт тошкэн кебек

                Шомыртлар ап-ак кубек

                Тынмый кошларнын жыры

                Нинди ай бу?

                Май ае.

        9.         Этэч койма башында,

                Алтын тарак башында

                Йокыдан тора иртук,

                Кычкыра: «Ки-кри-кук!»

        10.         Ошеткэч тышта йореп,

                Китэбез ойгэ кереп.

                Иренебезне бореп,

                Чэйне эчэбез ореп.

                Ярыш.

                Атлар чаба Сабантуйда,

                Кыза гына ярыш

                Кыза гына узыш, алыш,

                Кыза гына чабыш!

                Читкэ каермасын ялгыш,

                Ялларына ябыш.

        11.         Дэй энигэ кучтэнэч.

                Тутырдык без тартмага

                Орек, йозем, алманы.

                Салдык чэй дэ, конфет та,

                Буш урыннар калмады.

                Эй соенер дэу эни,

                Килеп тошкэч кучтэнэч

                Кызык булыр ул ана

                Алдан белеп котмэгэч.

        12.         Ойгэ кергэн чыпчык,

                Очып йори, чып-чып,

                — Чыпчык, чыпчык, чык, кошчык!

                Чык, чык, кошчык, очып чык!

        13.         Чулпан чэчен тараган,

                Таракта оч теш калган

        14.         Йоп-йомры ак калач,

                Йоп-йомшак ак калач

                Бэлэкэч булып калган,

                Тычкан кимереп ашагач.

                Шамил, Шэукэт пэм Илшат

                Бик тынгысыз малайлар

                Юынып, ешып утыргач,

                Я эйлэнгеч ясыйлар.

        15.         Чылтыр-чылтыр чишмэ ага,

                Тавышкае ничек монлы —

                Эниемнен жырыдай!

                Чишмэ суы.

                Чылтырап аккан чишмэдэн

                Су эчкэнегез бармы?

                Эчмэсэгез, белегезче:

                Чишмэ сулары баллы.

                Узе салкын, тап-таза,

                Агып ята урманда.

                Даруларнын кирэк тугел,

                Чишмэ суы булганда.

Дифференциация [г]-[д]

        1.         га-да                        гэ-дэ

                го-до                        го-до

                гу-ду                        гу-ду

                гы-ды                ги-ди

        2.         калган-алдан                        жилгэ-жирдэ

                ойдэн-ойгэн                        айга-айда

                улгэн-кулдэн                        чыга-чыда

                горли-дорли                        чыгам-чыдаш

                адаш-агач                                ойгэ-ойдэ        

                гол-доллар                                урманга-урманда

                идэн-игэн                                кулга-кулда

                адаш-агач                                дару-гараж

                юрган-юлдан                        боргы-борды

                мендэр-эгэр                        алда-алга

        3.         Га-га-га — казлар киткэн елгага.

                Да-да-да — казлар йозэ елгада.

                Ды-ды-ды — казлар елгага барды.

        4.         Гади, гадел, дага, дуга, Габдулла, дегет, доге, градусник, гвоздика, гирдянда,уйнаганда, эшлэгэндэ, барганда, биргэндэ, килгэндэ.

        5.         Атка кирэк дога да,

                Атка кирэк дуга да

                Дугасы жигэр очен,

                Дагасы жилэр очен.

                Кайсыгыз жигэ ала?

                Кайсыгыз жилэ ала?

        6.         Дугалы пэм дагалы,

                Арбалы бер ат жилэ.

                Кой-мон агыла,

                Сыздыра курай.

                Гамилме уйный?

                Юк, Дамил, бугай.

                Башында тарагы,

                Тэпиендэ сэнэге.

                Шуны табыгыз, я эле.

                Их! Аткаем жилдерэ,

                Бар жиргэ дэ олгерэ.

                Жилферди алы жилгэ,

                Чан боркей кала жирдэ.

                Карангыда кара каргага карадым.

                Кара карга карангыда карасан да,

                Кармасан да, кара каргага

                Караганда кара карачкыга охшаш тора.

        7.         Бер елга куян тиресе чыдаган.

                Безне уз урыныбызда

                Тырышыгыз сакларга

                пич ярамый уйнаганда

                Безне жиргэ ташларга.

                Бигрэкк чиста остэл осте,

                Кайсы шулай чистадыр?

                Мин сорткэн идем ул аны —

                Остэл шуна чистадыр.

                Бер караганда — ыргак

                Бер караганда  — кармак

                Зур акула кебегрэк.

                Зур булыр иде бигрэк

                Ыргакка капкан балык!

                Карыйммы суга салып?

                Йолдыз балкый буген дэ

                Туган илем кугендэ

                Йолдыз балкый Кремльда

                пэм минем бурегемдэ.

                Карыйм да карыйм козгегэ,

                Ала алмыйм кузне дэ —

                Мина карап бер матур кыз

                Елмая бит козгегэ.

                Кэримэнен кулмэгендэ

                Кубэлэк-бизэк икэн

                Кулларына куз тимэсен,

                Кулмэген узе теккэн.

                Кэрзинне мин ботакка

                Элгэн идем урманда

                Кэрзинем дэ, ботак та

                Юк булды тик торганда

                Бик озак йордем кузлэп,

                Шул кэрзинемне эзлэп.

                Эзли торгач таптым да

                Таптым да, шаккаттым да:

                Куренэме куземэ?

                Аптырадым узенэ —

                Элгэнмен кэрзинемне

                Мин болан могезенэ.

                Абый ерак жирлэрдэн

                Солдат хаты жибэргэн

                Жайлап кына утырдым —

                Кычкырып хат укыдым.

Автоматизация [къ] в прямых слогах.

        1. Кал, кала, калды, кысла, кыяр, каз, кош, кыш, Кыш бабай, койма, куян, кан, кая?, каян?, кайда?, кайсы?, ком, кара, коба, кызыл, кавын, ку, куа, куды, куам, кырма, кыра, кар, кар бабай, калай, коры, кул, кыл, кылый, кояш, кылыч, куй, куйды, куям, кое, кыз, курай, карый, кояш, калэм.

        Жираф сина кыенмы?

        Син бит озын муенлы.

        2.         Бака, алка, арка, укый, кыска, сакал, яка, йока, калак, йокы, капка, пычкы, якын, ялкын, ялкау, кычкыра, салкын, кыпмыска, акыра, йомырка, акыллы, чучка, шалкан.

        Иртэ белэн тан алдыннан

        Кайтам казларны куып.

        Казлар атлый: «Ка-ка-ка,

        Тотабыз, — дип, — йоз бака.

        Кояшкай-алтынкай

        Карый да елмая.

        Чалт  кояштан алтын нурлар

        Ява жирнен остенэ.

Автоматизация [къ] в обратных слогах.

        1.         Ак, ук, ык, оек, оекбаш, ябалак, комак, байлык, пычрак, балык, яфрак, бармак, койрык, куркак, кашык, колак. коймак, каймак, кыек, бакча, юк, акча, урындык, елак, башлык, урак, кулъулык, бармак.

        2.         Жэен соры, кышын ак,

                Кыска койрык, озын колак.

                Ул нэрсэ?

                Пес, пес, минем песием,

                Басып йори сак кына

                Сыйпыйм яратып сыртын,

                Ак кына, йомшак кына.

                Елан йоклый жылыда,

                Таш остендэ жылына.

                Фил койманы ватып чыккан,

                Куркыткан аны тычкан.

                Чык тоште тан алдыннан,

                Энже коела каеннан.

                Яфрак озелеп тоште,

                Ямал укырга тоште.

                Бакчада усэ кабак.

                Кайсылай озын сабак.

[к] — твердый звук (русский язык).

        Комбайн, елка, циркуль, калош, ручка, карандаш, клоун, зарядка, циркуль, колонка, аквариум, пока, коляска, щетка, каска, крыжовник, наклейка, трактор, кувшин, компас, кафе, кофе, колобок. лак, флажок, кружок, зонтик.

Автоматизация [к’] в прямых слогах.

        1.         кэ-ко-ки-ку-ке

                кя-кё-кю-ки-ке

        2.         Кием, кия, киям, киде, кол, колэ, кул, коз, куз, кире, куп, купме?, кем?, кер, керэ, керде, колке, килде, кэрзин, чукеч, кур, курэ, курде, керпе, кон, кондез, купер, келэ, кепка, керпе, сипкел, курше, кун, кич, кичкене, кэжэ, куктэ.

        3.         Очып йори остэ болыт

                Куренэ ул аю булып

                Буре булып, толке булып

                Очып йори колке болыт.

        4.         Кэ-кэ-кэ — мине курде куркэ.

                Ки-ки-ки — Карина, остенэ кием ки.

                Колке колэ килэ.

Автоматизация [к’] в обратных слогах.

        1.         Эк-ок-ук-ик-ек

        2.         Ничек?, Ирек, мэк, булэк, кэк-кук, белэк, бик, бикле, кирэк, корэк, кузлек, кулмэк, ишек, ишэк, кубэлэк, чулмэк, жилэк, сэнэк, чилэк, кук, икмэк, песнэк, йорэк, йозек, орек, черек, чэчэк, чэкчэк, кук, чтклэвек, икмэк, урдэк, урнэк, экрен, бурек, сирэк.

        3.         Жиллэр исэ жилэккэ,

                Жилэк тошэ чилэккэ.

                Эйт эле, кубэлэк,

                Син ничек армыйсын

                Бу кадэр куп очып?

                Учеклиме мине эт,

                Эллэ: «Эссе!» — диме эт?

                Курсэтэ мина телен.

                Тордым да иртэн иртук

                Кулыма алдым утук

                Тик утук шундый итеп

                Кулымны алды отеп.

                «Кэк-кук, кэк-кук» —

                Чакыра безне кэккук.

Дифференциация [къ]-[к]-[к’].

[къ]                                                        [к]                                        [к’]

как                                                кактус                                        кэкре

косок                                                космос                                        кэс

калай                                                колонка                                        кэбэн

алка                                                палатка                                        тэлинкэ

бака                                                ёлка                                                куркэ

ак                                                аквариум                                        экрен

мактый                                        Максим                                        мэк

кал                                                колготки                                        кэлтэ елан

кадак                                                судак                                                урдэк

кырам                                        кран                                                керэм

кыс                                                —                                                кис

кыра                                                —                                                кире

кол                                                кола                                                кол

кул                                                —                                                кул

        Ябалак йоклый кондезен,

        Йоммый ул уткер кузен.

        Тонен кубэлэклэр тотып,

        Туендыра ул узен.

        Бэлэкэй балалар бэбкэ кебек тезелеп  балалар бакчасына баралар.

        Жирафта озын муен,

        Тик иелуе кыен.

        Зур булып бэбкэ ускэн,

        Энисен куып житкэн.

        Кымыз ачый бакчада,

        Акланда йори бия.

        Рэшэткэле бакчада

        Рэхэтлэнеп ат чаба.

        Циркта яна утлар,

        Чакыра безне алар.

        Минем бар бер пескэем,

        Бик акыллы дускаем.

        Ап-ак йонлач кулмэге

        Бизи безнен булмэне.

        Фэнис карый элифба:

        Анда олы фил дэ бар

        Филнен иле — Африка,

        Африкада булмый кар.

        Кояш тошкэн йозенэ,

        Йокы бирми кузенэ.

        Елый шуна нэни кыз,

        Кояшны, ди. алыгыз.

        Бака кебек «бак» та «бак»

        «Бак» та «бак» килэ урдэк

        Менэ шулай була ди

        Бакадан алсан урнэк.

        Кэк-кук, кэк-кук — чакыра кэк-кук.

        Рук-рук-рук-рук — туктама берук.

        Рэк-рэк-рэк-рэк — чакыр шэберэк.

        Кэк-кук-кэк-кук — нинди аяз кук.

Антонимы:

        ал — (куй)                                                тон — (кон)

        сал — (ки)                                                тоньяк — (коньяк)

        юеш — (коры)                                        жир — (кук)

        ак — (кара)                                                аска — (оскэ)

        кал — (калма)                                        алга — (артка)

        ку — (кума)                                                батыр — (куркак)

        ала — (куя)                                                кочле — (кочсез)

        карый — (карамый)                                тэбэшэк — (биек)

        курми — (курэ)                                        тар — (кин)

        туры — (кыек)                                        ачык — (ябык)

        эз — (куп)                                                кирэкми — (кирэк)

        чиста — (пычрак)                                        елый — (колэ)

        чыга — (керэ)                                        кер — (чык)

        озын — (кыска)

Дифференциация [т]-[к]-[т’]-[к’]

куй-туй

туя-куя

кырма-тырма

тия-кия

киен-тиен

керим-терим

тун-кун

ак-ат

атлан-аклап

ук-ут

утлы-уклы

кор-тор

пычрак-пычрат

куз-туз

туздек-кузлек

акыра-атына

жиллэт-жилэк

балык-болыт

бата-бака

кая-тая

терэ-керэ

Дифференциация [т]-[к]-[т’]-[к’]в стихотворных текстах (на тат. языке)

Ботка

Каты

Катык

Каткан

Китап

Тукран

Тарак

Тирэк

Телэк

Якты

Яктырткыч

Тук-тук

Такта

Тукта

Тукмак

Такмак

Тэкмэк ату

Конверт

Такыя

Тапочки

Стакан

Шкатулка

Кычыткан

Утукли

Кофта

Текэ

Тэкэ

Тиктэн-тик

Итэк

Итек

Тэминкэ

Китэ, китте

Кайта

Кайтты

Тавык

Котэ

Котте

Коту

Кетэк

Кэтук

Келэт

Вакыт

Тычкан

Тырнак

Тыйнак

Кайната

Ташбака

Бантик

Кит

Читлек

Зонтик

Тамак

Толке

Трактор

Директор

Танк

Катер

Экэм-токэм

Таяк

Каток

Жакет

Канат

Корт

Карый

Картэтэй

Билиотека

Станок

Уткер

Уткерли

Трико

Карта

Блокнот

Турник

Тишек

Такыр

Табак

Кыткылдый

Тонбоек

шкатулка

Таракан

Утук

Картый сотне куерткан

Татлы катык оеткан

Карадым аны татып —

Телне йотарлык катык!

Песи, песи, пескэем,

Соры синен тоскэен.

Йомшак синен йоннарын

Жылы синен туннарын.

Танышыйк без, мин — куян,

Урман эчемдэ оям.

Бары тик уз оямда

Уземне батыр тоям.

Калэм алып дэфтэремэ

Бер жэнлек ясап куям.

Колаклары эйтеп тора:

Исеме анын — куян.

Кыт-кытык, -ди — кытык, — ди —

Тибенуе кызык, — ди

Эйтеп куйма инде син

Элеге кош ул тавык.

Тукран тукылдый туктаусыз,

«Тук-тук» анын бар сузе.

Тук та икэн, ник туктамый

Ник корт чупли сон узе!

Ботка да, аш та бик тэмле,

Каян шундый тэм икэн?

Эпэ, белдем — узе шундый

Тэмле икэн тэлинкэм.

Я эле, уйоап кара!

Аяк каты — куллар каты.

Остендэ таштай чапан.

Хэттэ торып китэ алмый,

Аударып салсан чалкан.

Ул нэрсэ?

Картыем жилэктэн

Киптерде тэмле как.

Кар явып, кыш житкэч

Без ашыйбыз тэмле как.

Кэжэ кайткан да котудэн,

Кычкыра ул.. .»Мэ!» дэ «Мэ!»

«Нэрсэ бирэ кэжэ, — диеп,

Килеп житкэн Кэтибэ.

Тук-тук, тукран,

Тукылдатып утырам.

 Мичтэ бэлеш пешэме?

Шуны котеп утырам.

Кыт-кыт-кыт, —

Дусын чакыра тавык —

Кыт-кыт-кыт

Житте уйнарга вакыт.

Очып йори остэ болыт.

Куренэ ул аю булып,

Буре булып, толке булып —

Очып йори колке болыт.

Я эле уйлап кара!

Аяк каты — куллар каты

Остендэ каты чалак.

Хэттэ торып китэ алмый,

Аударып салсан чалкан.

Ул нэрсэ?

Тук-тук, тукран

Тукылдатып утырам.

Агачтагы бар кортларны

Ашыйм да бетерэм.

Тук-тук, тукран,

Тугыз имэн чукыган.

Унынчысы чукыганда

Егылып тошкэн тукран.

Черкине чабак тоткан,

Чабакны чуртан йоткан.

Чилэккэ чумган чуртан —

Тотар идем дэ …куркам!

Шарик каян шар тапкан?..

Калэм алым альбомны

Бер жэнлек ясап куям

Калаклары эйтеп тора:

Исеме анын куян.

Тавык яши кетэктэ,

Тычкан яши келэттэ.

Боркет кыя ташында

Буре улый урманда,

Куян бар куаклыкта.

Описание

Газета Безнен гэжит работает с медиаресурсами и как
газета старается поддерживать содержательный диалог не только
с публикой, но и с возможными рекламодателями.
Авторы и редакторы газеты посвящают свое время тому,
чтобы здесь публиковались разнообразные и полезные материалы, и создают тексты, тонко улавливая желания своих читателей.

Организация располагается по адресу: Россия, Казань, Зенитная, 17.
График работы: Пн-пт: 09:00 — 18:00.
Телефон: 78432724217.

На машине, пешком или на общественном транспорте… — показать как добраться

Время работы

Пн-пт: 09:00—18:00

Компания в сети

Специалисты газеты Безнен гэжит

Часто задаваемые вопросы

о газете Безнен гэжит




  • Какой адрес у
    газеты Безнен гэжит?





  • Как связаться с газетой Безнен гэжит?





  • Какой здесь график работы?




  • Республика Татарстан, Журналистов, 5а к1



  • Республика Татарстан, 8 Марта, 16 киоск



  • Республика Татарстан, Журналистов, 2



  • Республика Татарстан, Сибирский тракт, 34 к12




  • фотография Зиннат

    Республика Татарстан, Сибирский тракт, 34/12



  • Республика Татарстан, Зур Урам, 40 киоск


  • фотография ВторЦветМет

    Республика Татарстан, Краснооктябрьская, 68


  • фотография Фикс

    Республика Татарстан, Ново-Азинская, 14


  • фотография Аргументы и факты Регион

    Республика Татарстан, улица Николая Столбова, 2



  • Республика Татарстан, улица Право-Булачная, 13


  • фотография Известия Татарстана

    Республика Татарстан, улица Право-Булачная, 13

Безнен гэжит

Безнен гэжит работает по адресу проспект Ямашева, 19 в Казани. Основные сферы деятельности — это «Информационный интернет-сайт» и «Редакция СМИ». График работы: пн–пт 09:00–18:00. Рабочий телефон для связи: +7 (843) 248-70-40.

  • Контакты
  • На карте
  • Режим работы
  • Отзывы
  • Похожие места

На карте

Режим работы

пн–пт 09:00–18:00

  Понедельник Вторник Среда Четверг Пятница Суббота Воскресенье
Часы работы 09:00–18:00 09:00–18:00 09:00–18:00 09:00–18:00 09:00–18:00 выходной выходной
Время обеда

Рекомендуем позвонить по номеру +7 (843) 248-70-40, чтобы уточнить график работы и как доехать до адреса: проспект Ямашева, 19.

Отзывы

Вы посещали это место? Пожалуйста, оставьте отзыв об этой организации, помогите другим людям сделать правильный выбор! Спасибо!

Похожие места в Казани

+7 (495) 727-28-62

проспект Ямашева, 37Б

+7 (843) 206-01-87

улица Марселя Салимжанова, 2В

+993 66 30 72 58

Ашхабадская улица, 120

+7 (927) 245-53-00

улица Галимджана Баруди, 3

+7 (927) 455-88-33

Гвардейская улица, 9

+7 (905) 319-78-79

Гвардейская улица, 53Б

  • Безлимитный интернет ростелеком на телефон
  • Безлимитный интернет на телефон какой лучше
  • Безлимитный интернет на свой номер
  • Безлимитный интернет мтс премиум в телефоне
  • Безлимитный интернет мтс подключить на телефоне